Γνώση πέρα από σύνορα: Ένα θερινό σχολείο γλώσσας και πολιτισμού στην Ιεράπετρα

Το πρώτο θερινό σχολείο Ιεράπετρας ήταν «παιδί» του φιλόλογου Μανώλη Πετάση. Το αυτοχρηματοδοτούμενο αυτό πρόγραμμα οργανώθηκε από το Αγροτικό Κέντρο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (B.I.C Κρήτης) και αφορούσε όσους ξένους, ταξιδιώτες ή κατοίκους της Ιεράπετρας, ήθελαν να μάθουν ή να βελτιώσουν τα ελληνικά τους.

«Στόχος ήταν αφενός να έρθουν άνθρωποι ξένοι από το εξωτερικό και αφετέρου, ως δεύτερο target group, ήταν οι αλλοδαποί που μένουν μόνιμα στη χώρα μας για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, σε συνδυασμό με την επαφή με την παράδοση, τον πολιτισμό, την ορθοδοξία, τη φύση», εξηγεί ο κ. Πετάσης.

Συνοδοιπόροι στην πρόκληση αυτή βρέθηκαν όχι μόνο ο δήμος και τοπικοί φορείς, αλλά κυρίως άνθρωποι αποφασισμένοι να… ξεβολευτούν από τη θερινή ραστώνη. Δάσκαλοι, καθηγητές, ξεναγοί, οδηγοί, μάγειρες, διερμηνείς και μεταφραστές (ή άνθρωποι που ανέλαβαν αυτό το ρόλο) δούλεψαν ακούραστα για την επίτευξη του στόχου αποδεικνύοντας πως η ανάπτυξη της περιφέρειας δεν είναι ουτοπία όταν υπάρχουν ομάδες με όραμα και όρεξη.

Τις τρεις εβδομάδες παραμονής τους στην Ιεράπετρα, οι μαθητές - μεταξύ άλλων - έκαναν πεζοπορία στο Φαράγγι του Ρίχτη, επισκέφτηκαν τον αρχαιολογικό χώρο των Γουρνιών, ξεναγήθηκαν στη Ζάκρο και το μουσείο Φυσικής Ιστορίας, διέσχισαν το Φαράγγι των Νεκρών, περπάτησαν τη διαδρομή Ζήρος - Σίτανος, κολύμπησαν στα απερίγραπτα νερά της Χρυσής, έκαναν μάθημα γευσιγνωσίας λαδιού αλλά και οινογευσίας, διανυκτέρευσαν στον ξενώνα του Γεωπάρκου Σητείας, άκουσαν κρητική μουσική και χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς, διασκέδασαν σε ντόπιο γλέντι - Φωτογραφία: Θερινό Σχολείο Ιεράπετρας/Facebook

Μαθητές από 14 έως… 70+ χρόνων!

«Είχαμε ανθρώπους από Γερμανία, Γαλλία, Ελβετία, Ολλανδία, Ιταλία, Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Γεωργία, Λιθουανία, Πολωνία» οι οποίοι, όπως διευκρινίζει ο Μανώλης Πετάσης, βάσει ελληνομάθειας και μέσω κατατακτήριων εξετάσεων, χωρίστηκαν σε τέσσερα τμήματα, επιπέδου Α1, Α2, Β2, Γ1. Τα μαθήματα σε όλα τα τμήματα γίνονταν στα ελληνικά, ακόμα κι αν αυτό απαιτούσε τη βοήθεια ανθρώπων σε ρόλο διερμηνέα.

«Όταν είμαστε παιδιά δεν αντιλαμβανόμαστε την αξία της γνώσης. Λίγο πολύ τα μαθήματα τα θεωρούμε ‘αναγκαίο κακό’ προκειμένου να φτάσουμε σε κάποιο στόχο. Οι ενήλικες είναι περισσότερο συνειδητοποιημένοι και απαιτητικοί. Οι συγκεκριμένοι ήρθαν από άλλες χώρες για να μάθουν ελληνικά! Είναι όλοι τους άνθρωποι ανωτάτης εκπαίδευσης: Καθηγητές πανεπιστημίου και μέσης εκπαίδευσης, φοιτητές, γιατροί, νηπιαγωγοί… Στο μάθημα ήταν πολύ αφοσιωμένοι και επιμελείς . Είχαν απορίες για λέξεις και γραμματικά φαινόμενα που δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα άκουγα από μαθητές» περιγράφει η Μαρία Φραγκούλη, επίσης φιλόλογος και δασκάλα στο τμήμα B1 του θερινού σχολείου.

Αν και ο παρονομαστής ήταν κοινός, η εκμάθηση των ελληνικών, για κάθε μαθητή είχε και διαφορετική αφετηρία. Για άλλους ήταν επαγγελματικό το κίνητρο, για άλλους επικοινωνίας και συνεννόησης, για την Καρόλε από την Ολλανδία ενσωμάτωσης: «Ήταν σημαντικό για μένα να μάθω τη γλώσσα. Εδώ και χρόνια νοικιάζω εδώ ένα σπίτι και ήθελα να μπορώ να επικοινωνώ με τους ντόπιους. Επίσης, ήθελα να νιώθω μέρος της κοινότητας», λέει η ίδια.

Η κάθε ημέρα περιλάμβανε ένα τετράωρο ελληνικής γλώσσας με ένα «σπασμένο» μισάωρο διάλειμμα ενδιάμεσα κι επιπλέον – όχι απαραιτήτως αμέσως μετά τα ελληνικά – μια ώρα αφιερωμένη στον πολιτισμό, τη λογοτεχνία, την ιστορία – όπως εκμάθηση παραδοσιακών χορών, βυζαντινή μουσική, ομιλίες για την ιστορία της πόλης, της Κρήτης, της ορθοδοξίας, οινογνωσία, γευσιγνωσία κ.τ.λ. «Δεδομένου του ότι τα μαθήματα γίνονταν τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, αν όχι την ίδια μέρα, σίγουρα τη μέρα του κενού, υπήρχε και μία δράση», προσθέτει ο Μανώλης Πετάσης.

Και, καθώς η γλώσσα δεν είναι ένας αποστειρωμένος κόσμος , τα μαθήματα ελληνομάθειας ήταν συνδυασμένα με άλλες δράσεις, ιστορικού, πολιτισμικού, θρησκευτικού χαρακτήρα.

Νύχτα με κρητική μουσική στον Καλέ, το ενετικό φρούριο της πόλης. Οι συμμετέχοντες συμμετέχοντες παρακολούθησαν τις μουσικές και χορευτικέςεκδηλώσεις και το μινωικό δρώμενοστο πλαίσιο της γιορτής Ρακής που οργανώθηκε από το Διεθνές ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ Ιεράπετρας - Φωτογραφία: Θερινό Σχολείο Ιεράπετρας/Facebook

«Το πρόγραμμα περιλάμβανε πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες γνωριμίας με τον τόπο, με την κουλτούρα και την παράδοση της Κρήτης. Η εμπειρία που δε θα ξεχάσω ποτέ ήταν η πεζοπορία, όταν διασχίσαμε το «Φαράγγι των νεκρών» από το οποίο μαγεύτηκα από τα χρώματα, τα αρώματα και την ομορφιά της φύσης αν και ήταν ιδιαίτερα κουραστικό» λέει η Μαρία Τερέζα από την Ιταλία που παραδέχεται πως, αν και πρώτη φορά στην Ιεράπετρα, ένιωσε αμέσως ευπρόσδεκτη «σα να ήμουν στην πόλη μου».

Οι άνθρωποι ανακάλυψαν την άγρια ομορφιά της κρητικής γης, περπάτησαν σε φαράγγια, κολύμπησαν στις παραλίες του Λιβυκού, θαύμασαν τα τοπία, πάτησαν στα βήματα της κρητικής μουσικής, δοκίμασαν τις τοπικές γεύσεις, γεύτηκαν το κρητικό λάδι και κρασί, έμαθαν για την ιστορία του τόπου, βίωσαν την έξαψη ενός πανηγυριού στην πλατεία ενός χωριού στη μνήμη ενός αγίου. Κι όλα αυτά, με αστείρευτο ενθουσιασμό.

«Θαύμαζαν οτιδήποτε τους παρουσιάζαμε, τα τοπία, τα φαγητά, τους ανθρώπους, τα κτήρια, το τραγούδι. Είδα τον τόπο μου μέσα από τα μάτια τους και τον αγάπησα περισσότερο. Ίσως κάτι τέτοιο χρειαζόμαστε όλοι για να εκτιμήσουμε περισσότερο αυτό που είμαστε, τον τόπο μας, το παρελθόν μας. Διαπίστωσα ότι η όρεξη για ζωή και γνώση δεν έχει ούτε σύνορα ούτε ηλικία. Με το ίδιο βλέμμα και τον ίδιο ενθουσιασμό με κοιτούσαν και ο εικοσάχρονος φοιτητής και ο εξηνταπεντάχρονος συνταξιούχος» περιγράφει η Μαρία για τους μαθητές της.

«Ήταν η πρώτη μου φορά στην Κρήτη, την οποία και ερωτεύτηκα βαθιά. Υπέροχο μέρος, τόσο διαφορετικό, πλούσιο σε κουλτούρα και ιστορία. Εξεπλάγην από τη φιλοξενία και την ευρύτητα πνεύματος των ανθρώπων. Χάρη σ’αυτό δεν φοβόμουν να μιλήσω ελληνικά καθώς όλοι ήταν πολύ ευγενικοί απέναντί μου και με διόρθωναν όταν έκανα λάθη. Αυτό διευκολύνει την εκμάθηση. Και δίνει κίνητρο» λέει η Παουλίνα από την Πολωνία που πλέκει το εγκώμιο στους δασκάλους για τον επαγγελματισμό και την αφοσίωσή τους και κάνει ειδική μνεία σ’αυτό που θα της μείνει αλησμόνητο: Στη δική της «κορυφή», στην κατάκτηση της αυτοπεποίθησης που της έλειπε και στο σύντομο λόγο που εκφώνησε στα ελληνικά την τελευταία μέρα, μπροστά σε δασκάλους, συμμαθητές και φίλους: «Συνήθως αγχώνομαι πολύ με τις δημόσιες ομιλίες και εδώ είχα να ξεπεράσω τόσο το άγχος όσο και το σκόπελο της γλώσσας. Και τα κατάφερα! Και νιώθω μεγάλη περηφάνια γι’αυτό».

«Οι Κρητικοί με άγγιξαν γιατί είναι πολύ ανοιχτοί απέναντι στους τουρίστες αλλά και μεταξύ τους. Χάρη σ’αυτήν την επικοινωνία με τους Κρητικούς, επιτέλους διαπίστωσα την έννοια της λέξης ‘φιλοξενία’ που συνήθως θεωρείται δύσκολο να μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες του κόσμου. Οι μέρες που πέρασα στα μαθήματα είναι διπλά σημαντικές, τόσο για την ικανότητά μου στα ελληνικά, όσο και για την πνευματική μου ανάπτυξη. Καθώς το πρόγραμμα περιλάμβανε ταξίδια, επισκέψεις σε θέατρα, συναυλίες κ.τ.λ ένιωσα πως αυτό συνέβαλε στην προσωπική μου εξέλιξη», εξομολογείται η Τατιάνα από την Ουκρανία.

Οι τέσσερις καθηγητές του προγράμματος, κ.κ Πετάσης, Περράκη, Αχλάτη, Φραγκούλη - Φωτογραφία: Θερινό Σχολείο Ιεράπετρας/Facebook

Κι επειδή η γνώση είναι πολυεπίπεδη και, κυρίως, αμφίδρομη διαδικασία, οι μαθητές δεν ήταν οι μόνοι που διδάχτηκαν.

«Νιώθω ότι πήρα περισσότερα απ΄ όσα έδωσα . Έδωσα γνώσεις (τα υπόλοιπα που πήραν από μένα ο καθένας τους υποκειμενικά τα αξιολογεί) και πήρα κι άλλες γνώσεις, απέκτησα περισσότερη εμπειρία. Γνώρισα ανθρώπους αξιόλογους, που ταξιδεύουν για να μάθουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό της Ελλάδας, της Κρήτης, του τόπου μου» λέει η Μαρία ενώ ο Μανώλης μιλά για την ηθική ανταμοιβή μιας κοπιαστικής, πλην τόσο επιτυχούς πρωτοβουλίας: «Είναι ηθική ικανοποίηση, όταν τους βλέπεις όλους τόσο ευχαριστημένους. Όταν τελείωσε, είδαμε παράπονο, απογοήτευση, δεν ήθελαν να φύγουν. Και όλοι τους έχουν εκφράσει την επιθυμία να έρθουν και του χρόνου. Στο τέλος, όταν πήραμε τα φύλλα αξιολόγησης του προγράμματος, δεν υπήρχε η παραμικρή αρνητική άποψη. Αντιθέτως, οι περισσότεροι εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους».

Τα θεμέλια στήθηκαν, η πρώτη αυτή κοινή πρωτοβουλία αποδείχτηκε αναπάντεχα επιτυχής. Για την ακρίβεια τόσο, ώστε ο πήχης του επιπέδου και των προσδοκιών για το επόμενο καλοκαίρι έχει ανέβει ψηλά.