Νέος ποινικός κώδικας: Κίνδυνος να βγουν «λάδι» όσοι εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς

Οι εκπρόσωποι των εισαγγελέων εξέφρασαν την «εύλογη ανησυχία» τους ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις θα προκαλέσουν κατά την εφαρμογή τους, «κίνδυνο κλονισμού της κοινωνικής ειρήνης και δημόσιας ασφάλειας, αίσθημα ατιμωρησίας στους παθόντες μεγάλου όγκου κακουργηματικών αξιόποινων πράξεων που θα υποπέσουν σε παραγραφή χωρίς την επιβολή κυρώσεων στους δράστες και εμφανή δυσαρμονία ανάμεσα στην εκάστοτε ένταση προσβολής έννομων αγαθών και των αποτελεσμάτων της και στην επαπειλούμενη ποινική κύρωση».

Να θυμίσουμε ότι σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος, Ελ. Μιχαηλίδης επικρότησε τη νομοθετική πρωτοβουλία, ωστόσο δεν υιοθετεί ορισμένες διατάξεις που καταγράφονται στο σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα.

Συγκεκριμένα ο Ελ. Μιχαηλίδης αναφέρθηκε στον κίνδυνο μαζικών παραγραφών σε σειρά σοβαρών αδικημάτων (αδικήματα όπως η φοροδιαφυγή, η μη καταβολή ΦΠΑ, η λαθρεμπορία) λόγω της μετατροπής τους από κακουργήματα σε πλημμελήματα, αλλά και στην αδυναμία εφαρμογής της παροχής κοινωφελούς εργασίας ως κύρια ποινή.

Τέρμα οι αυτεπάγγελτες διώξεις - Μόνο μετά από υποβολή μηνύσεων

Η Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος είχε εστιάσει την κριτική της σε τρία ζητήματα:

Πρώτον, στο ότι εγκλήματα υψηλής κοινωνικής απαξίας και προσβολής θεμελιωδών συνταγματικών ατομικών δικαιωμάτων που διαχρονικά διώκονται αυτεπαγγέλτως όπως η κλοπή, η απάτη, η υπεξαίρεση, η απιστία κ.α.., με τις νέες ρυθμίσεις θα διώκονται μόνον μετά την υποβολή μήνυσης (δίωξη κατ’ έγκληση).

Δεύτερον, ότι με οριζόντιο και «υπερθετικά προς το επιεικέστερο» τρόπο γίνεται μετάπτωση κακουργηματικής φύσης διατάξεων του ποινικού κώδικα (κλοπή κατ’ επάγγελμα, διακεκριμένες περιπτώσεις απάτης κατ’επάγγελμα, πλαστογραφίας κατ’επάγγελμα, υπεξαίρεσης από εντολοδόχο κ.ά.), αλλά και ειδικών ποινικών νόμων (φοροδιαφυγή και λαθρεμπορία τελεσθείσες προ της 31/3/2011, κλοπή και υπεξαίρεση αρχαίων μνημείων, παράβαση Ν.2121/93 «περί πνευματικής ιδιοκτησίας», μεταφορά, προώθηση και διευκόλυνση διαμονής υπηκόων τρίτης χώρας, ρύπανση περιβάλλοντος κ.ά.) σε πλημμελήματα.

Τρίτον, ότι καταργούνται επιβαρυντικές περιστάσεις αξιόποινων πράξεων και την ίδια στιγμή αναγνωρίζονται ελαφρυντικά για στοιχεία που δεν άπτονται της προσωπικότητας του δράστη, αλλά έχουν να κάνουν με την αποκλειστική ευθύνης της πολιτείας (υπέρβαση εύλογων χρονικών ορίων δίκης).

Πέραν της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος έγκριτοι νομικοί έχουν, με νοερό τρόπο και με παραδείγματα, αναδείξει τις προβληματικές ρυθμίσεις που πρότεινε η κυβέρνηση.

Σύμφωνα με αυτούς:

Αδικήματα που τελέσθηκαν μέχρι την ισχύ του νέου κώδικα και εκκρεμεί η εκδίκαση τους θα αντιμετωπιστούν με τις ηπιότερες διατάξεις του νέου κώδικα.

Το αποτέλεσμα θα είναι η σχεδόν ατιμωρησία εγκληματιών και η μαζική τους έξοδο εκ των φυλακών.

Ο νέος Ποινικός Κώδικας δέχεται ότι υπάρχουν μόνο δύο είδη ποινικών αδικημάτων, τα κακουργήματα και τα πλημμελήματα και καταργεί τα πταίσματα.

Με την κατάργηση των πταισμάτων, οι βαρύτερες παραβατικές συμπεριφορές θα διώκονται σε βαθμό πλημμελήματος, οι δε ελαφρότερες διοικητικά. Συνεπώς με τη θέσπιση του νέου Ποινικού Κώδικα όλες οι, σε βαθμό πταίσματος, πράξεις, ακόμη και για αυτές, που δεν έχουν καταστεί τελεσίδικες οι σχετικές καταδικαστικές αποφάσεις θα θεωρηθούν μη αξιόποινες πράξεις και θα τεθούν στο αρχείο.

Πρακτικά τι σημαίνουν τα παραπάνω;

Ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να βγουν «λάδι» όλοι όσοι εμπλέκονται σε βαριές υποθέσεις διαφθοράς (βλέπε Λαυρεντιάδης, Ρέστης, Μαρτίνης και πολλοί άλλοι) και να πέσουν στα μαλακά. Για μια σειρά αδικημάτων, που μέχρι τώρα διώκονται αυτεπάγγελτα θα απαιτείται πλέον μήνυση.

Ο Αρεοπαγίτης ε.τ. και πρώην Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής έχει δώσει ένα παράδειγμα: «Εάν βλέπεις κάποιον να σου κλέβει το αυτοκίνητο και φωνάζεις «Αστυνομία πιάστε τον», σου απαντάει ο αστυνομικός «κατάθεσε πρώτα έγκληση με παράβολο 100 ευρώ για να έχω δικαίωμα να επέμβω».

Μια ακόμη χαρακτηριστική περίπτωση είναι η διατάραξη της νυκτερινής ησυχίας που λόγω της κατάργησης του σχετικού πταίσματος, η αστυνομία δεν θα έχει δικαίωμα να επέμβει. Αυτό θα έχει πιθανώς ως αποτέλεσμα την αυτοδικία.

Αν και η περιουσία του Δημοσίου προστατεύεται από τις οικείες διατάξεις του νέου Ποινικού Κώδικα – όχι τα κληροδοτήματα – και κυρίως από το άρθρο 390 περί απιστίας που διώκεται αυτεπάγγελτα, ωστόσο δεν θα συμβαίνει το ίδιο για την ιδιωτική περιουσία, καθώς οι εισαγγελείς δεν θα μπορούν να αξιοποιήσουν καταγγελίες ή αναφορές συναρμόδιων αρχών για να διώξουν αυτεπαγγέλτως πρόσωπα που απίστησαν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αυτό θα εξουδετερώσει και τις αρμοδιότητες ανεξάρτητων Αρχών όπως η Αρχή για το Ξέπλυμα που τεκμηριώνει πολλές υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος επικαλούμενη αρχικά την απιστία.

Με τον νέο Ποινικό Κώδικα δεν προβλέπεται η μετατροπή των ποινών φυλάκισης σε χρήμα και οι ποινές φυλάκισης μέχρι τρία χρόνια αναστέλλονται υποχρεωτικά.

Έτσι, όσοι υποτροπιάζουν σε μικροεγκλήματα – βλέπε «μπαχαλάκηδες» και κουκουλοφόροι – θα μένουν εκτός φυλακής.

Η μη μετατροπή των ποινών φυλάκισης σε χρήμα θα αποδυναμώσει οικονομικά το Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτηρίων (ΤΑΧΔΙΚ), καθώς θα στερηθεί μεγάλα χρηματικά ποσά που εισέπραττε από τις μετατροπές των ποινών και τα χρησιμοποιεί για την ανέγερση και συντήρηση δικαστικών μεγάρων και φυλακών.