Πανελλαδική έρευνα: Εμπιστεύονται οι Έλληνες ασθενείς το γιατρό τους;

Στόχος του έργου υπήρξε, επίσης, η σε βάθος καταγραφή των στάσεων και απόψεων των ασθενών χρόνιων και παροδικών νοσημάτων που χρήζουν συστηματικής παρακολούθησης, ως προς την επικοινωνία τους με το γιατρό τους, καθώς και ο εντοπισμός πιθανών εμποδίων που συναντούν οι ασθενείς στην επικοινωνία τους με το γιατρό τους και την επίδραση που έχουν αυτοί οι παράγοντες στη συμμόρφωση των ασθενών σε σχέση με τη φαρμακευτική τους αγωγή και τις θεραπείες που καλούνται να ακολουθήσουν, καθώς και τη συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και στα ΜΜΕ (HIT), στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της εκστρατείας ενημέρωσης του Med & Me και παρουσιάστηκε την Τετάρτη (17/04/2019) με τη συμμετοχή εκπροσώπων της επιστημονικής κοινότητας και συλλόγων ασθενών. Τα αποτελέσματα της πανελλαδικής έρευνας, με δείγμα 2.000 συνεντεύξεων, παρουσίασε η επιστημονική υπεύθυνη Δρ. Έφη Σίμου, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Αλφαβητισμού στην Υγεία και στα ΜΜΕ. Χαιρετισμό και ομιλίες απηύθυναν ο Δρ. Γιάννης Μπουκοβίνας, Πρόεδρος της Εταιρείας Παθολόγων - Ογκολόγων Ελλάδας, (Ε.Ο.Π.Ε), η Ζωή Γραμματόγλου, Πρόεδρος Συλλόγου Καρκινοπαθών - Εθελοντών - Φίλων - Γιατρών (Κ.Ε.Φ.Ι) και ο Γεώργιος Καλαμίτσης, Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας (Υπουργείο Υγείας).

Σύμφωνα με τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας:

• Ποσοστό 30,8% των συμμετεχόντων στην έρευνα, χρειάστηκε να επισκεφτεί γιατρό τους τελευταίους 12 μήνες για κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για παροδικό νόσημα ή ατύχημα καταγράφεται στο 44,8% του δείγματος.
• Από όσους δήλωσαν ότι είχαν κάποιο χρόνιο ή παροδικό νόσημα, αλλά δεν επισκέφτηκαν το γιατρό τους τελευταίους 12 μήνες, ποσοστό 63,3% θεώρησε ότι δεν ήταν κάτι σοβαρό, 34,8% γνώριζε τι πρέπει να κάνει λόγω προηγούμενης εμπειρίας, ενώ 15,6% δεν επισκέφτηκε γιατρό, επειδή δεν είχε χρήματα να πραγματοποιήσει την επίσκεψη.
• Ποσοστό 81,4% εμπιστεύεται πάντα και συχνά το γιατρό του, ενώ αντίστοιχα σε ποσοστό 90,1% μπορεί να μιλήσει σε αυτόν με ειλικρίνεια για οτιδήποτε αφορά την υγεία του. Παρόλα αυτά 23,3% διστάζει να μιλήσει στο γιατρό για τον τρόπο ζωής τους και τις καθημερινές τους συνήθειες.
• Σε ποσοστό 48% όσοι επισκέφτηκαν το γιατρό περισσότερες από 3 φορές τους τελευταίους 12 μήνες μίλησαν με το γιατρό τους τηλεφωνικά και ζήτησαν διευκρινίσεις, 30% έψαξαν στο διαδίκτυο και 21,1% αναζήτησαν ομάδες ασθενών με παρόμοια προβλήματα και ρώτησαν τη γνώμη τους.
• Σε ποσοστό 34,6% οι συμμετέχοντες δηλώνουν ότι η προσωπική θέληση και ο αγώνας επηρεάζουν την εξέλιξη της υγείας τους, ενώ ποσοστό 50,2% εγκατέλειψε το γιατρό μετά από δυσαρέσκεια και 26,4% δήλωσε ότι υπέστη ιατρικό σφάλμα πρόσφατα ή στο παρελθόν.
• Ενώ σε ποσοστό 73,5% δήλωσαν ότι διαβάζουν πάντα τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων, μόνο 28% τα καταλαβαίνει πάντα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό αναφορικά με τις οδηγίες στο κουτί των φαρμάκων καταγράφεται σε ποσοστό 54,4% και 40% αντίστοιχα.
• Παρότι η πλειοψηφία (79,2%) των συμμετεχόντων θυμάται πώς πρέπει να παίρνει τα φάρμακα, ποσοστό 27,7% διακόπτει τα φάρμακα όταν αισθάνεται καλύτερα, ποσοστό 23,3% λόγω του ότι φοβάται τις παρενέργειες, ποσοστό 12,5% γιατί χρησιμοποιεί εναλλακτικές θεραπείες και ποσοστό 12,4% για οικονομικούς λόγους.
• Σε ποσοστό 73,3% συμφωνούν και συμφωνούν απόλυτα ότι οι σημαντικές ιατρικές αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται από το γιατρό και 82,3% ότι οι ασθενείς θα πρέπει να εμπιστεύονται τους γιατρούς τους, ενώ μόνο 19,4% δηλώνει ότι στις δύσκολες καταστάσεις είναι καλύτερα για τους ασθενείς να μην τους εξηγείται η κατάσταση υγείας τους. Τέλος, σε ποσοστό 26,8% δήλωσαν ότι συμβουλεύονται το σύντροφό τους προκειμένου να λάβουν μια ιατρική απόφαση με σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά φύλο.

Συνοψίζοντας η Δρ. Σίμου επισήμανε ότι: «για πρώτη φορά πραγματοποιείται στην Ελλάδα αντίστοιχη έρευνα σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 2.000 ατόμων, που στόχο έχει τη διεξοδική μελέτη των στάσεων, των αντιλήψεων και των συμπεριφορών που επηρεάζουν την επικοινωνία γιατρού- ασθενούς, τον αλφαβητισμό στην υγεία, τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή και τη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων. Ευελπιστεί να συμβάλει, ώστε να βελτιωθεί η επικοινωνία γιατρού- ασθενή που αποτελεί την ηθική βάση σχέσεων αλληλοσεβασμού, ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά και εξυγίανσης της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης». Δήλωσε επίσης ότι «η εμπιστοσύνη στο γιατρό θα πρέπει να διαφυλαχθεί και ο σεβασμός, η αξιοπρέπεια και διαφάνεια στη φροντίδα του ασθενή να διασφαλιστούν».

Από την πλευρά του, ο Δρ. Μπουκοβίνας τόνισε ότι: «Η σχέση ογκολόγου - ασθενούς περνά μέσα από πολλά στάδια, είναι μία σχέση με πολλές συσχετίσεις, ψυχολογικές, κοινωνικές, αξιών και φιλοσοφίας, ιδιαιτεροτήτων και οικονομικών δεδομένων. Ο γιατρός στην ενημέρωση θα πρέπει να ακροβατεί ανάμεσα στη μη συντριβή του ασθενούς, αλλά και στη μη αποκοίμηση του. Η ενεργός συμμετοχή του ασθενούς στη λήψη αποφάσεων, σταθμίζοντας όλα τα δεδομένα και κινητοποιώντας δυνάμεις του που είναι χρόνια σε ύπνωση, είναι απαραίτητη στη σύγχρονη άσκηση της ογκολογίας, όπου η τελική έκβαση της αρρώστιας δεν είναι πάντα το ζητούμενο, αλλά προσμετρώνται και παράμετροι όπως ποιότητα ζωής, προτιμήσεις ασθενών, κλινικό όφελος, ολοκλήρωση κύκλου ζωής».

Η κ. Γραμματόγλου δήλωσε επίσης ότι: «για να αλλάξει η σχέση γιατρού ασθενούς, χρειαζόμαστε επαγγελματίες υγείας με εν-συναίσθηση, εκπαιδευμένους στην επικοινωνία με τον ασθενή και την οικογένειά του, ικανούς να διαχειριστούν τα ζητήματα της διάγνωσης, της θεραπείας, της υποτροπής και του πιθανού θανάτου. Οι μελέτες και οι κατευθυντήριες οδηγίες βάσει των οποίων καλούνται να ασκήσουν την ιατρική μιλάνε με αριθμούς και ποσοστά. Μπροστά τους όμως έχουν ανθρώπους και καμιά μελέτη δεν μπορεί να περιγράψει τον κάθε ξεχωριστό καρκινοπαθή. Γι’ αυτό και οι κατευθυντήριες οδηγίες -που τόσο θεοποιούνται στις μέρες μας- μπορεί να είναι η πυξίδα, όχι όμως και ο οδικός χάρτης στην άσκηση της ιατρικής. Αυτά τα προγράμματα εκπαίδευσης που θα έπρεπε να είναι το αλφαβητάρι της ιατρικής απουσιάζουν προκλητικά από την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας».

O κ. Καλαμίτσης τόνισε στην ομιλία του ότι: «στην προσπάθεια μας να δημιουργήσουμε ένα αποδοτικότερο, δικαιότερο και χωρίς αποκλεισμούς σύστημα υγείας το οποίο παράλληλα θα περιορίζει την σπατάλη, την κακοδιαχείριση και την διαφθορά, αρχίζουμε και κάνουμε βήματα προς ένα πιο ασθενοκεντρικό μοντέλο. Προαπαιτούμενο αυτής της προσπάθειας οφείλει να είναι η αποκατάσταση της ασυμμετρίας που υπάρχει ανάμεσα στην σχέση γιατρού-ασθενούς. Ο ενημερωμένος ασθενής καθίσταται συνυπεύθυνος για τη λήψη ορθών αποφάσεων για την υγεία του».

Κλείνοντας, η Δρ. Σίμου ευχαρίστησε τους χορηγούς για τη σημαντική υποστήριξή τους και αφιέρωσε την εκστρατεία ενημέρωσης «σε όσους δίνουν καθημερινά τη μάχη για τη ζωή τους». Η εκδήλωση και η εκστρατεία ενημέρωσης υλοποιήθηκε με την ευγενική υποστήριξη των εταιρειών: AbbVie, BIANEΞ, GENESIS Pharma.

Περισσότερες πληροφορίες και ενημέρωση για τη σχέση και επικοινωνία γιατρού - ασθενούς και τον αλφαβητισμό στην υγεία υπάρχουν στις ιστοσελίδες: www.medandme.gr και www.hit.org.gr