Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση των Παιδιών: η Ελλάδα πληγώνει τα παιδιά της

Μία «πληγή» στις καρδιές των παιδιών που μένει μυστικό, μία «ημέρα που πρέπει να τη χρησιμοποιούμε ως εφαλτήριο για τις επόμενες ημέρες για να κάνουμε πράγματα, να προσπαθούμε να κινητοποιήσουμε τους πολίτες, τις υπηρεσίες πρώτης γραμμής, να ταρακουνήσουμε μία κοινωνία», δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που έδωσε ο πρόεδρος του «Χαμόγελου του παιδιού», Χρήστος Γιαννόπουλος, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης του Παιδιού.

Ο Γιαννόπουλος παρουσίασε τον απολογισμό της καμπάνιας «Μένει Μυστικό», λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «το πρόβλημα είναι να μιλήσουν τα θύματα, να γίνουν καταγγελίες» και πρόσθεσε ότι «είναι απαράδεκτο όταν καταδικάζονται παιδόφιλοι, παιδεραστές, να βγαίνουν έξω».

Για θέμα ταμπού έκανε λόγο ο ψυχολόγος Δημητρης Μπουρσινός, ο οποίος επισήμανε ότι «το 2017 πραγματοποιήθηκαν διαδραστικές παρεμβάσεις πρόληψης σε 129 σχολεία και φορείς σε συνολικά 1.381 γονείς-κηδεμόνες, 206 εκπαιδευτικούς, 2.199 μαθητές και μαθήτριες και 107 επαγγελματίες. Ακόμη και σήμερα, όμως, το θέμα της σεξουλικής κακοποίησης δεν θίγεται στα σχολεία. Δυσκολεύονται να μιλήσουν για αυτό το θέμα».

Σύμφωνα με τα στοιχεία από το «Χαμόγελο του παιδιού», το πρώτο δεκάμηνο του 2018 πραγματοποιήθηκαν διαδραστικές παρεμβάσεις πρόληψης σε 112 σχολεία και φορείς, σε 962 γονείς-κηδεμόνες, 48 εκπαιδευτικούς, 4.157 μαθητές και μαθήτριες, ενώ πραγματοποιήθηκε συμβουλευτική υποστήριξη σε 3.456 άτομα.

Απογοητευτικά είναι τα νούμερα του «Χαμόγελου του παιδιού» σχετικά με τα παιδιά-θύματα. Το 2017 έλαβε στη γραμμή «SOS 1056» 134 αιτήματα για τη φιλοξενία παιδιών θυμάτων κάθε μορφής βίας. Τα αιτήματα αφορούσαν 218 παιδιά, εκ των οποίων τα 16 είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, ενώ το πρώτο δεκάμηνο του 2018 η αιτία απομάκρυνσης για 12 παιδιά ήταν η σεξουαλική κακοποίηση.

Στα σίτια του οργανισμού το 2017 διέμειναν 297 παιδιά, με τα εννέα εξ αυτών να έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, ενώ το πρώτο δεκάμηνο του 2018 διέμειναν 299 παιδιά, με τα έξι από αυτά να έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση.

Και τα διεθνή στοιχεία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, καταδεικνύουν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών που κακοποιούνται δεν το αναφέρουν ποτέ. Ένα στα τρία κορίτσια και ένα στα πέντε αγόρια θα κακοποιηθούν σεξουαλικά πριν την ηλικία των 18 ετών.

Εκατόν πενήντα εκατομμύρια κορίτσια και 73 εκατομμύρια αγόρια βιάζονται ή πέφτουν θύματα σεξουλικής βίας κάθε χρόνο, συνήθως από άτομο της οικογένειάς τους.

Τα παιδιά με αναπηρία διατρέχουν τρεις με τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πέσουν θύματα βίας.

Ο Γιαννόπουλος υπογράμμισε ότι το «Χαμόγελο του παιδιού» παρείχε θεραπευτικές υπηρεσίες το 2017 σε 256 παιδιά και το πρώτο δεκάμηνο του 2018 σε 255 παιδιά, ενώ μίλησε για το «Κέντρο Συνηγορίας του Παιδιού», το πρώτο στην Ελλάδα. «Εμείς έχουμε φτιάξει και διαθέσει ένα κατάλληλων προδιαγραφών δωμάτιο για την συνέντευξη-ανάκριση του παιδιού που έπεσε θύμα κακοποίησης από τους κρατικούς λειτουργούς, ωστόσο δεν έχει χρησιμοποιηθεί ακόμη», ανέφερε και κατέληξε: «Η μόνη λύση είναι να θωρακίσουμε τα παιδιά με γνώση, ώστε να ξέρουν πότε ένα άγγιγμα είναι καλό ή κακό».

Υπόθεση όλων

«Είναι υπόθεση και ευθύνη όλων μας να κάνουμε τον κόσμο πιο ασφαλή για τα παιδιά», τονίζουν, σε μηνύματά τους για τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση των Παιδιών, οι δήμαρχοι Σαρωνικού, Γιώργος Σωφρόνης και Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη, Γιώργος Ιωακειμίδης.

Ο Ιωακειμίδης, στο μήνυμά του, αναφέρεται στην έκταση του φαινομένου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Όπως σημειώνει, σύμφωνα με μελέτη του ΟΗΕ, «κάθε χρόνο 73.000.000 αγόρια και 150.000.000 κορίτσια υφίστανται σεξουαλική παρέμβαση, ενώ το 2017 αφαιρέθηκαν από τον παγκόσμιο ιστό 259.000 εικόνες και βίντεο παιδικής κακοποίησης χάρη στην άμεση παρέμβαση 48 ανοιχτών γραμμών καταγγελιών που λειτουργούν σε 43 χώρες του κόσμου».

Ο ίδιος επισημαίνει πως τα παιδιά γίνονται θύματα σωματικής και συναισθηματικής βίας και ότι το 10%-20% των παιδιών στην Ελλάδα υπολογίζεται πως πέφτουν θύματα διαφορετικών μορφών κακοποίησης.

Επίσης, χαρακτηρίζει επιτακτική την ανάγκη λήψης μέτρων, συμπληρώνοντας πως «εξαιτίας της πολυπλοκότητας του φαινομένου απαιτείται ευελιξία και συντονισμένη προσπάθεια σε ένα ενιαίο σχέδιο δράσης».

Ο Σωφρόνης υπογραμμίζει ότι «σήμερα, σε όλον τον κόσμο, περίπου 500 εκατομμύρια έως και 1,5 δισεκατομμύριο παιδιά υφίστανται κακοποίηση κάθε χρόνο, ενώ τουλάχιστον 275 εκατομμύρια παιδιά βιώνουν τη βία μέσα στα ίδια τους τα σπίτια».

Στην Ελλάδα, προσθέτει, «σχεδόν καθημερινά βλέπουν το φως της δημοσιότητας ιστορίες κακοποίησης παιδιών που συγκλονίζουν, ιδίως όταν συνειδητοποιούμε ότι συμβαίνουν στη διπλανή μας πόρτα. Δυστυχώς, το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο, καθώς είναι ελάχιστα τα περιστατικά που καταγγέλλονται στις αρμόδιες υπηρεσίες. Η παιδική κακοποίηση ευδοκιμεί στη σιωπή, στη συγκάλυψη, στην αδιαφορία. Γι' αυτό πρέπει να αλλάξουμε ουσιαστικά τον τρόπο που ως κοινωνία αντιμετωπίζουμε και διαχειριζόμαστε το φαινόμενο. Ένα παιδί που βιώνει τον πόνο και το φόβο της κακοποίησης, συνήθως, δεν θα ζητήσει τη βοήθειά μας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν τη χρειάζεται».

Τέλος ο δήμαρχος Σαρωνικού προτείνει να ενημερωθούμε σωστά, ώστε να μάθουμε στα παιδιά μας να προστατεύουν τον εαυτό τους, και να επικοινωνήσουμε αμέσως με τους αρμόδιους φορείς εάν υποψιαστούμε ότι κάποιο παιδί βιώνει κακοποίηση ή παραμέληση στο περιβάλλον του. «Η άσκηση βίας ενάντια σε οποιοδήποτε παιδί δεν είναι ιδιωτική υπόθεση. Είναι υπόθεση και ευθύνη όλων μας», τονίζει.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Δημοτικό Δίκτυο Εθελοντισμού Νίκαιας-Αγ. Ι. Ρέντη διοργανώνει εκδήλωση με θέμα «Προστατεύοντας τα παιδιά μας», την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου, στις 19:00. Η βουλευτής Α' Θεσσαλονίκης Έλενα Ράπτη θα μιλήσει για την «Πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης», ενώ η ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος και συγγραφέας Αλεξάνδρα Καππάτου θα αναφερθεί στη «Σεξουαλική κακοποίηση: Βοηθήστε τα παιδιά να αντιδράσουν».

Η βία κατά των παιδιών -κάποια ακόμη και ηλικίας ενός έτους- είναι διαδεδομένη σε σπίτια, σχολεία και κοινότητες, αποκαλύπτει νέα έκθεση της UNICEF με ανησυχητικά δεδομένα.

Βία κατά των μικρών παιδιών στα σπίτια τους

Τα τρία τέταρτα των παιδιών 2 έως 4 ετών στον κόσμο - περίπου 300 εκατομμύρια - αντιμετωπίζουν ψυχολογική πίεση και/ή σωματική τιμωρία από τους κηδεμόνες τους στο σπίτι.

Περίπου τα 6 στα 10 παιδιά ηλικίας ενός έτους σε 30 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία υποβάλλονται σε πειθαρχία δια της βίας σε τακτική βάση. Σχεδόν το ένα τέταρτο των παιδιών ηλικίας ενός έτους τραντάζονται σωματικά ως τιμωρία και σχεδόν το 1 στα 10 δέχεται χαστούκια στο πρόσωπο, το κεφάλι ή τα αυτιά.

Παγκοσμίως, το 1 στα 4 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών - 176 εκατομμύρια - ζουν με μητέρα που υφίσταται βία από το σύντροφό της.

Σεξουαλική βία κατά των κοριτσιών και των αγοριών

Παγκοσμίως, περίπου 15 εκατομμύρια κορίτσια ηλικίας 15 έως 19 ετών έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή ή σε άλλου είδους σεξουαλικές πράξεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Μόνο το 1% των εφήβων κοριτσιών που βίωσαν σεξουαλική βία ανέφεραν ότι αναζήτησαν επαγγελματική βοήθεια.

Στις 28 χώρες, όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, το 90% των εφήβων κοριτσιών που είχαν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή, κατά μέσο όρο, δήλωσαν ότι ο δράστης του πρώτου συμβάντος ήταν γνωστός τους. Στοιχεία από έξι χώρες αποκαλύπτουν ότι φίλοι, συμμαθητές και συνεργάτες συγκαταλέγονται στους πιο συχνά αναφερόμενους δράστες σεξουαλικής βίας εναντίον εφήβων αγοριών.

Βίαιοι θάνατοι μεταξύ εφήβων

Σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε 7 λεπτά ένας έφηβος χάνει τη ζωή του από πράξη βίας.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι μη ισπανόφωνοι μαύροι ηλικίας 10 έως 19 ετών, είναι σχεδόν 19 φορές πιο πιθανό να δολοφονηθούν από τους μη ισπανόφωνους λευκούς της ίδιας ηλικίας.

Εάν το ποσοστό ανθρωποκτονιών μεταξύ μη ισπανόφωνων μαύρων εφήβων ισχύσει αντίστοιχα σε εθνικό επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα περιλαμβάνονταν μέσα στις δέκα χώρες με το υψηλότερο ποσοστό θανάτων στον κόσμο.

Το 2015, ο κίνδυνος να πέσει θύμα ανθρωποκτονίας ένας μη ισπανόφωνος μαύρος έφηβος στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ίδιος με τον κίνδυνο να σκοτωθεί ένας έφηβος που ζει στο σπαρασσόμενο από τον πόλεμο Νότιο Σουδάν λόγω της γενικότερης βίας.

Η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική είναι οι μόνες περιοχές στις οποίες έχουν αυξηθεί τα ποσοστά ανθρωποκτονίας μεταξύ των εφήβων.

Σχεδόν το ήμισυ όλων των ανθρωποκτονιών μεταξύ εφήβων παγκοσμίως έλαβαν χώρα στην περιοχή αυτή το 2015.

Βία στα σχολεία

Το ήμισυ του πληθυσμού των παιδιών σχολικής ηλικίας - 732 εκατομμύρια - ζει σε χώρες όπου η σωματική τιμωρία στο σχολείο δεν απαγορεύεται πλήρως.

Τα τρία τέταρτα των καταγεγραμμένων περιστατικών πυροβολισμών σε σχολικό περιβάλλον που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία 25 χρόνια συνέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η UNICEF δίνει προτεραιότητα στις προσπάθειες για τον τερματισμό της βίας, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης των κυβερνητικών προσπαθειών για τη βελτίωση των υπηρεσιών για τα παιδιά που πλήττονται από τη βία, την ανάπτυξη πολιτικών και νομοθεσιών που προστατεύουν τα παιδιά, και βοηθώντας τις κοινότητες, τους γονείς και τα παιδιά να αποτρέψουν τη βία μέσω πρακτικών προγραμμάτων, όπως σχολές γονέων και δράσεις κατά της ενδοοικογενειακής βίας.

Για να μπει ένα τέλος στη βία κατά των παιδιών, η UNICEF ζητεί από τις κυβερνήσεις να αναλάβουν επειγόντως δράση και να υποστηρίξουν τις κατευθυντήριες γραμμές της INSPIRE*, οι οποίες έχουν συμφωνηθεί και προωθηθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, τη UNICEF και την Παγκόσμια Συνεργασία για τον Τερματισμό της Βίας κατά των Παιδιών, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν:

• Υιοθέτηση συντονισμένων εθνικών σχεδίων δράσης για την εξάλειψη της βίας κατά των παιδιών - με ενσωμάτωση των συστημάτων εκπαίδευσης, κοινωνικής πρόνοιας, δικαιοσύνης και υγείας, καθώς και των κοινοτήτων και των ίδιων των παιδιών.
• Μεταβάλλοντας τη συμπεριφορά των ενηλίκων και αντιμετωπίζοντας τους παράγοντες που συμβάλλουν στη βία κατά των παιδιών, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, των κοινωνικών και πολιτιστικών κανόνων που επιτρέπουν τη βία, των ανεπαρκών πολιτικών και νομοθεσιών, των ανεπαρκών υπηρεσιών για τα θύματα και των περιορισμένων επενδύσεων σε αποτελεσματικά συστήματα πρόληψης και αντίδρασης στη βία.
• Εστίαση των εθνικών πολιτικών για την ελαχιστοποίηση της βίαιης συμπεριφοράς, τη μείωση των ανισοτήτων και τον περιορισμό της πρόσβασης σε πυροβόλα και άλλα όπλα.
• Δημιουργία συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και κατάρτιση κοινωνικών λειτουργών για την παροχή παραπεμπτικών, συμβουλευτικής καθώς και θεραπευτικές υπηρεσίες σε παιδιά που έχουν βιώσει φαινόμενα βίας.
• Εκπαίδευση των παιδιών, των γονέων, των δασκάλων και των μελών των κοινοτήτων, ώστε να αναγνωρίζουν τη βία σε όλες τις μορφές της και να ενθαρρύνονται να μιλήσουν και να καταγγέλλουν τα περιστατικά βίας με ασφάλεια.
• Συλλογή καλύτερων αναλυτικών στοιχείων σχετικά με τη βία κατά των παιδιών και παρακολούθηση της προόδου μέσω ισχυρής παρακολούθησης και αξιολόγησης.