Eπιστήμονες εκπέμπουν SOS: Αυτές οι περιοχές της Αθήνας βουλιάζουν

Τον Μάιο του 2018 οι στήλες των εφημερίδων φιλοξενούσαν την είδηση: Σε ένα πάρκινγκ της Καλλιθέας μια τεράστια τρύπα είχε ανοίξει στην άσφαλτο «καταπίνοντας» τρία σταθμευμένα αυτοκίνητα. Πέρασαν μόλις λίγοι μήνες, όταν πριν από δύο εβδομάδες το υπουργείο Υποδομών ανακοίνωσε ότι διακόπτεται το δρομολόγιο του Τραμ στο τμήμα Κασομούλη – Σύνταγμα εξαιτίας σοβαρής διάβρωσης στην κοίτη του Ιλισού.

Τι συμβαίνει τελικά κάτω από τα πόδια μας στο Λεκανοπέδιο; Μήπως τα υπόγεια ρέματα και οι πρόχειρες κατασκευές μάς απειλούν με εκδίκηση;

Πρόσφατη επιστημονική μελέτη που φέρνουν στο φως η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» αποκαλύπτει ότι αρκετά σημεία των νοτίων προαστίων εκπέμπουν σήμα κινδύνου.

Τα ευρήματα

Τα εντυπωσιακά ευρήματα προέρχονται από εργασία που εξέτασε τη συμπεριφορά των υποδομών που βρίσκονται κοντά στους ποταμούς Ιλισό και Ηριδανό στην Αθήνα. Οι περιοχές μελέτης περιλάμβανε το κέντρο της πόλης, τον Ταύρο, την Καλλιθέα, τη Δάφνη, τον Υμηττό και τα Ιλίσια, πυκνοκατοικημένες περιοχές από όπου διέρχονται τα υπογειοποιημένα ποτάμια. Όπως διαπιστώθηκε, εκατοντάδες κτήρια της Αττικής παρουσιάζουν καθιζήσεις, ενώ αξιοσημείωτα προβλήματα εντοπίστηκαν στις περιοχές του Ταύρου, της Καλλιθέας και της Νέας Σμύρνης.

Οι υψηλότερες και συχνότερες τιμές καθιζήσεων, που ξεκινούν από τα 2,5 χιλιοστά και φτάνουν έως και τα 15,75 χιλιοστά μέσες τιμές κατ΄ έτος, εντοπίστηκαν σε τρία σημεία: Στη Λ. Κωνσταντινουπόλεως στο τμήμα του Ταύρου, στο σταθμό του ΗΣΑΠ Ταύρος από την πλευρά της Καλλιθέας – δηλαδή κοντά στο σημείου όπου βυθίστηκε το πάρκινγκ τον περασμένο Μάιο – και σε ένα τμήμα του Βοτανικού, βορειοδυτικά του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας.

Πρόκειται για μεγάλες καθιζήσεις αν υπολογιστεί κανείς ότι στη χειρότερη επιβάρυνση σε διάστημα πέντε ετών κάποια κτήρια καθιζάνουν κατά σχεδόν ένα εκατοστό. Η πλειονότητα των υποδομών που εξετάστηκαν χτίστηκε τις δεκαετίες του ΄60 και ΄70, δηλαδή λίγο μετά την οριστική επικάλυψη των ποταμών.

Η επιστημονική ομάδα

Η έρευνα υλοποιήθηκε από επιστημονική ομάδα που απαρτίζουν ειδικοί σε θέματα γεωτεχνικής, δυναμικής γεωλογίας και διαστημικών εφαρμογών. Σε αυτή συμμετέχουν ο Ισαάκ Πασχαρίδης, καθηγητής Διαστημικών Εφαρμογών σε Φυσικές Καταστροφές στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, ο Εύθυμιος Λέκκας, καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του ΟΑΣΠ και οι επιστήμονες Π. Κρασάκης, Σ. Καζανά, Φ. Τσεν και Ν. Κούκουζας.

Στο επίκεντρό τους τέθηκαν χιλιάδες κτήρια, σιδηρόδρομοι, γέφυρες και άλλες υποδομές, τα οποία αναλύθηκαν για την περίοδο 2012-2016 με την τεχνική της δορυφορικής συμβολομετρίας SAR. Με αυτή τη μέθοδο, η οποία επιτρέπει πολύ ακριβείς μετρήσεις της παραμόρφωσης της γης με ανάλυση χιλιοστόμετρου, οι ερευνητές παρακολούθησαν στην εξέλιξη των εδαφικών μετακινήσεων σε κάθε κτήριο στο εν λόγω χρονικό διάστημα.

«Μπορούμε πλέον να πούμε ότι ξέρουμε πώς συμπεριφέρεται κάθε περιοχή της Αθήνας. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία» λέει στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» ο καθηγητής Ισάακ Παρχαρίδης.

«Μας έχει δώσει μία πρώτη εικόνα για το πού πρέπει να στραφούμε για να προλάβουμε μελλοντικές συνέπειες. Είναι ενδεικτικό ότι το Τραμ, του οποίου διεκόπη η κυκλοφορία, περνά ακριβώς πάνω από σημεία όπου η έρευνά μας απέδειξε ότι παρατηρούνται αυξημένες καθιζήσεις» συμπληρώνει.

«Επικεντρωθήκαμε στο δίκτυο των περιοχών από όπου διέρχονται ο Ιλισός και ο Ηριδανός, οι οποίοι ξεκινούν από το κέντρο της πόλης και καταλήγουν στο Φαληρικό Όρμο, και εξετάσαμε τις υποδομές που βρίσκονται σε απόσταση 100 μέτρων εκατέρωθεν των ποταμών. Έτσι είδαμε σε ποιες περιοχές έχουμε έντονα φαινόμενα καθιζήσεων ως αποτέλεσμα των ρεμάτων. Κατ’ αρχάς διαπιστώσαμε ότι τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται κυρίως στο νότιο τμήμα των ποταμών» συνεχίζει ο Ισάακ Παρχαρίδης.

Οι αιτίες

Προσπαθώντας να ερμηνεύουν τις αιτίες των καθιζήσεων, οι επιστήμονες κάνουν λόγο για αστοχίες στις κατασκευές αλλά και για εκδήλωση φυσικών φαινομένων: Τα ιζήματα, δηλαδή οι αποθέσεις των ρεμάτων, υφίστανται πύκνωση, ο όγκος τους μειώνεται και οι υπερκείμενες υποδομές καθιζάνουν. Μετά το χωρικό εντοπισμό του προβλήματος και τη διαπίστωση του μεγέθους του θα πρέπει να εξεταστεί το πώς εξελίχθηκαν οι καθιζήσεις στη διάρκεια της τετραετίας – αν για παράδειγμα το φαινόμενο είχε γραμμική ή εποχική εξέλιξη – ενώ όλοι επισημαίνουν ότι είναι σημαντική η συνέχιση της παρακολούθησής του. Τα ευρήματα που προέκυψαν και οι αναλύσεις τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οδικός χάρτης για τα έργα μηχανικών που απαιτούνται προκειμένου να αναστραφεί η δυσμενής εικόνα.