Μ. Καραβασίλη στο CNN Greece: Έτσι φτάσαμε στην τραγωδία στο Μάτι

Η άλλοτε πανέμορφη μικρή κοινωνία στην ανατολική Αττική, ένα μέρος όπου το πράσινο συναντούσε το γαλάζιο της θάλασσας, έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο μαύρο τοπίο. Μέσα σε ελάχιστη ώρα, οι ζωές των κατοίκων, που θρηνούν τα δεκάδες θύματα της πυρκαγιάς και καρδιοχτυπούν για την τύχη των αγνοούμενων, άλλαξαν για πάντα.

Πώς, όμως, συνέβη αυτό; Η πρώην ειδική γραμματέας επιθεωρητών περιβάλλοντος Μαργαρίτα Καραβασίλη εξηγεί στο CNN Greece τα λάθη και τις παραλήψεις των περασμένων ετών, που συνέβαλαν στο ανείπωτο αυτό δράμα, καθώς και τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν από την πολιτεία προκειμένου να μην ξαναθρηνήσουμε ανθρώπινες ζωές.

«Πριν από αυτή την πυρκαγιά, το Μάτι -που έχει πληγεί περισσότερο από τις άλλες περιοχές- ήταν μια πυκνοδομημένη δασική έκταση, η οποία οικοδομήθηκε λίγο τη δεκαετία του ’70 και ‘80 και στη συνέχεια ακολούθησε η έκρηξη από το 2000 και μετά» λέει η κ. Καραβασίλη.

Όπως εξηγεί η ίδια, τη δεκαετία του ’90 ξεκίνησε μια επιχείρηση ένταξης αρκετών περιοχών στο σχέδιο πολεοδόμησης: «Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε για τη β’ κατοικία, την παραθεριστική, και εκπονήθηκε το γενικό πολεοδομικό σχέδιο, όπως λέγεται το ανώτερο επίπεδο σχεδιασμού για το Δήμο Νέας Μάκρης, η περιοχή Μάτι που βρίσκεται μέσα στο δήμο δεν ήταν δυνατό να ενταχθεί στο σχέδιο ακριβώς γιατί ήταν ο χαρακτήρας της περιοχής δασικός. Βάσει της νομοθεσίας, δεν υπήρχε και δεν υπάρχει περίπτωση να μπορεί κάποιος να οικοδομήσει σε δασικές περιοχές ή ακόμη σε περιοχές που είναι ρέματα, τα οποία δεν έχουν οριοθετηθεί, όπως δεν μπορεί και να οικοδομήσει στη ζώνη αιγιαλού-παραλίας».

Έτσι, υπάρχει ένας διάτρητος σχεδιασμός, με ορισμένες περιοχές να είναι εντός σχεδίου και άλλα όχι.

«Ωστόσο, το κέντρο της Μάκρης σταδιακά οικοδομήθηκε και υπήρξαν και έργα υποδομής. Στο Μάτι, όμως, όταν χαράχτηκαν τα οικόπεδα για να πουληθούν από τον όποιο ιδιοκτήτη γης, δημιουργήθηκαν κάποιοι “μπακλαβάδες”» εξηγεί η κ. Καραβασίλη.

Η οικοδόμηση έγινε χωρίς κριτήρια και όρους: η μια κατοικία ήταν δίπλα στην άλλη και χωρίζονταν μόνο από μάντρες ενώ ξενοδοχειακά συγκροτήματα έκλειναν μέρη της παραλίας. «Δεν τηρήθηκαν αποστάσεις ανάμεσα στα κτήρια, δεν υπήρξαν δυνατότητες να ανοίξουν τους πολύ στενούς δρόμους που είχαν δημιουργηθεί κατ’ αρχήν, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ασφυκτική κατάσταση» λέει η κ. Καραβασίλη.

Το αποτέλεσμα αυτού, όπως εξηγεί η κ. Καραβασίλη, είναι να μην υπάρχουν δίοδοι προς τη θάλασσα για τους πολίτες.

«Εκτός από δύο-τρία μονοπατάκια, τα οποία για να τα χρησιμοποιήσει κάποιος πρέπει να είναι κάτοικος της περιοχής και την να ξέρει» αναφέρει η ίδια, και συμπληρώνει: «Το αποτέλεσμα το είδαμε δυστυχώς…».

Τη στιγμή που κάτοικοι και επισκέπτες αντελήφθησαν ότι πρέπει να εγκαταλείψουν την περιοχή, δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο. Τα αυτοκίνητα δεν μπορούσαν να βρουν διέξοδο και οι πεζοί δεν μπορούσαν να φτάσουν στη θάλασσα.

«Μιλάμε για κάτι που είναι πραγματικά συγκλονιστικό και δεν ξέρω αν τελικά θα γίνει και μάθημα» δηλώνει η κ. Καραβασίλη.

Η κατάσταση αυτή δεν είναι, δυστυχώς, πρωτόγνωρη στην Ελλάδα. Η ίδια εικόνα συναντάται σε όλη την παράκτια ζώνη της Αττικής αλλά και σε πολλά νησιά.

Οι πιέσεις για τις νομιμοποιήσεις

Τα περασμένα χρόνια, και ιδιαίτερα ανάμεσα στο 1985 και το 1995, υπήρξαν μεγάλες πιέσεις προς εργαζόμενους των υπουργείων, δασάρχες αλλά και την εκάστοτε πολιτική ηγεσία για να «τακτοποιηθούν» αρκετές περιοχές που είχαν οικοδομηθεί αυθαίρετα.

«Ήταν επόμενο, λοιπόν, εκείνη την εποχή να υπάρχει πίεση η Μάκρη, που είχε μεγάλο πληθυσμό που ζούσε εκεί και είχε αναπτύξει ξενοδοχειακές δραστηριότητες, να είναι μια από τις πρώτες περιοχές που θα σχεδιαστεί» εξηγεί η κ. Καραβασίλη.

Εκτός από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, η κ. Καραβασίλη αναφέρει ότι υπήρχαν πιέσεις για «παραχωρήσεις» και προς όλους όσους εργάζονταν και μελετούσαν το σχέδιο.

«Να κάνουμε τα στραβά μάτια, να εντάξουμε και κάποια δασικά φιλέτα -κάτι που βεβαίως είναι αδύνατο να γίνει, προφανώς επειδή η νομοθεσία το απαγορεύει. Και όταν κάποιος εφαρμόζει τη νομοθεσία δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο» αναφέρει η ίδια.

«Βεβαίως από εκεί και πέρα υπήρχαν πολλά που ακουγόντουσαν, που βλέπαμε, συνέβαιναν, όπως σε άλλες περιπτώσεις που ήταν κάποιοι άλλοι πιο ευάλωτοι στο να δεχτούν αυτές τις πιέσεις. Ήταν κάτι που ήταν εξαιρετικά ενοχλητικό, εξαιρετικά επώδυνο και έβαζε σε δίλημμα μεγάλο όχι μόνο τους υπαλλήλους στο υπουργείο, στο δασαρχείο, στην περιφέρεια, όλους τους υπαλλήλους που διαχειρίζονταν αυτές τις περιοχές και που είχαν τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε εντάξεις σχεδιασμού. Καταλαβαίνετε ότι υπήρχαν και απειλές κλπ» εξηγεί η κ. Καραβασίλη, και συνεχίζει:

Αυτό δεν ήταν κάτι που γινόταν μόνο εκεί, ούτε μόνο σε εμένα. Αυτή ήταν η τρέχουσα πρακτική, που ο καθένας κοίταζε να κάνει τη δουλειά του και να την κάνει με τον καλύτερο τρόπο, να βγάλει τα περισσότερα χρήματα από τα οικόπεδα που είχε γιατί ένταξη σημαίνει τριπλασιασμό ή και τετραπλασιασμό της αξίας του ακινήτου.

Το «ξεχείλωμα» της νομοθεσίας

Ερωτηθείσα για την τελευταία ρύθμιση για την νομιμοποίηση αυθαιρέτων, η κ. Καραβασίλη μιλάει για ένα «ξεχείλωμα» της νομοθεσίας. «Κάθε φορά δίνεται περισσότερη ευελιξία σε θέρετρα που βρίσκονται ακόμη και σε δασικές περιοχές, προκειμένου να μπορούν να τακτοποιηθούν, να πληρώσουν το πρόστιμο, να έχουν μια νομιμότητα. Αυτό που λέμε τακτοποίηση» αναφέρει η ίδια, και συμπληρώνει:

Εγώ είμαι πάρα πολύ επιφυλακτική γιατί μέχρι τώρα τα κριτήρια τα οποία μπαίνουν -ακόμη και όταν είναι κριτήρια σύμφωνα με την επιστήμη- καταστρατηγούνται πάρα πολύ εύκολα γιατί έτσι έχει μάθει ο Έλληνας, να μη σέβεται τη νομοθεσία. Άρα θέλουν προσοχή τα βήματα που θα κάνει αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση, μέχρι πού θα φτάσει. Προσωπικά εγώ θα ήθελα να ακούσω ότι τέρμα πλέον η αυθαίρετη δόμηση, είναι κάτι που το περιμένουμε και το λέγαμε από το 1985, που ήταν η πρώτη “γενιά” αυθαιρέτων.

Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, μεγάλο μέρος της Αττικής έχει χτιστεί αυθαίρετα και ακόμη υπάρχει πρόθεση να συνεχιστούν οι τακτοποιήσεις. «Αν το κάνουμε, τουλάχιστον ας πολεοδομήσουμε. Ας μην αφήσουμε να χτίζονται πάνω στον Αιγιαλό και στην παραλία -απαγόρευση. Όχι πάνω στα ρέματα, οριοθετούμε τα ρέματα και προστατεύουμε τις ζωές των ανθρώπων. Είδαμε τι έγινε στη Μάνδρα. Θέλει προσοχή. Και μια παράκληση: ας σταματήσει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία να ακούει την πελατεία της. Η πελατεία είναι οι πολίτες όταν αισθάνονται αξιοπρεπείς και όταν ξέρουν ότι υπάρχουν νόμοι και τηρούνται. Τότε μπορεί να υπάρχει μια πελατεία σίγουρη και σταθερή» καταλήγει λέγοντας η πρώην ειδική γραμματέας επιθεωρητών περιβάλλοντος.