Kαταλύτης για την ανάπτυξη της σεισμολογίας o σεισμός του ’78 στη Θεσσαλονίκη

Ο καθηγητής Σεισμολογίας του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, Γιώργος Καρακαΐσης, υπενθύμισε ότι από τον σεισμό της 20ης Ιουνίου του 1978, μεγέθους 6,5 Ρίχτερ, 49 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους (οι περισσότεροι στην πολυκατοικία που κατέρρευσε στην Ιπποδρομίου, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης) και 220 τραυματίστηκαν. «Κόκκινα», δηλαδή με σοβαρές βλάβες, χαρακτηρίστηκαν 3.170 κτίρια και «κίτρινα» 13.918, ενώ σημαντικές ζημιές υπέστησαν μνημεία όπως η Ροτόντα και η Παναγία Αχειροποίητος.

Είχαν προηγηθεί, μεταξύ άλλων, ο σεισμός στις 8 Μαΐου του 1978, μεγέθους 4,5 βαθμών, που αναστάτωσε τον κόσμο και ο σεισμός της 23ης Μαΐου, μεγέθους 5,8 βαθμών που είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές υλικές ζημιές.

Έναυσμα για συγκροτημένη μελέτη των σεισμών στην Ελλάδα, υπήρξε ο σεισμός του 1978, σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, Δημοσθένη Μουντράκη. Ο ίδιος αναφέρθηκε στη συμβολή του, νεοφερμένου τότε, καθηγητή στο τμήμα Γεωλογίας, Βασίλη Παπαζάχου, στην έρευνα του σεισμού και στην αντιμετώπιση της αναταραχής στην πόλη. Ο κ. Μουντράκης μαζί με τον καθηγητή Αντώνη Ψιλοβίκο που έχει φύγει από τη ζωή, και ομάδα 20-25 φοιτητών, μελέτησαν τα ρήγματα που δημιούργησε ο σεισμός στην περιοχή της Βόλβης και τα συσχέτισαν με τα υπάρχοντα ρήγματα.

Όπως είπε ο κ. Μουντράκης, η έρευνα αυτή, σε συνδυασμό με τα ευρήματα των τριών φορητών σεισμογράφων που δανείστηκε ο Βασίλης Παπαζάχος από το Αστεροσκοπείο Αθηνών, οδήγησαν στην πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη των ρηγμάτων.

Ο πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, Ευθύμης Λέκκας, υπογράμμισε ότι η δόνηση του 1978 αφύπνισε την πολιτεία και οδήγησε στην δημιουργία του ΟΑΣΠ και του Ινστιτούτου Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών - φορέων στους οποίους οφείλεται η αντισεισμική θωράκιση.

Τις αναμνήσεις του από την δημοσιογραφική κάλυψη του σεισμού μοιράστηκε ο Παντελής Σαββίδης. Νέος δημοσιογράφος τότε, φοιτητής ακόμα στο Μαθηματικό, ο κ. Σαββίδης συνομιλούσε κάθε μέρα για τις ανάγκες του ρεπορτάζ με τον Βασίλη Παπαζάχο. Η επικοινωνία αυτή και η ενασχόλησή του επί μήνες με το θέμα του σεισμού, είχε ως συνέπεια να του κολλήσουν το παρατσούκλι «Παπαζάχος».

Νωρίτερα, ο καθηγητής του τμήματος Γεωλογίας, Σπύρος Παυλίδης, ο οποίος επιμελήθηκε την έκθεση, ξενάγησε τους επισκέπτες.

Στην έκθεση παρουσιάζεται μεταξύ άλλων, φωτογραφικό υλικό με τις αντιπροσωπευτικότερες φωτογραφίες από καταστροφές και καταρρεύσεις κτιρίων του αστικού ιστού (π.χ. της οκταόροφης οικοδομής της Ιπποδρομίου), από τα προσωρινά καταλύματα που δημιουργήθηκαν για να φιλοξενήσουν για αρκετό διάστημα τους πληγέντες εκτός πόλης, αρχειακό υλικό από τον Τύπο, με περιγραφές του πανικού και τις πρωτοβουλίες της Πολιτείας για την αντιμετώπιση, όπως το υπουργικό συμβούλιο υπό τον Κ. Καραμανλή, με την συμμετοχή καθηγητών.

Ταυτόχρονα, παρουσιάζονται επιστημονικές πληροφορίες και μελέτες γύρω από την εμφάνιση του ρήγματος Βόλβης - Λαγκαδά, με χάρτες της εποχής εκείνης, όπως και ένας σεισμογράφος (πρώτης γενιάς), από αυτούς που χρησιμοποιούνταν μέχρι το 1981, που κατέγραφαν τους σεισμούς με ακίδα πάνω σε «καπνιστό» χαρτί. Η εξέλιξη των σεισμογράφων σε Β' γενιάς (μηχανική καταγραφή σε τύμπανα με μελάνι) και Γ' γενιάς (πλήρως ψηφιοποιημένοι, με χρήση του διαδικτύου και δυνατότητα μετάδοσης) που χρησιμοποιούνται σήμερα, παρουσιάζονται μέσα από φωτογραφίες. Στην έκθεση γίνεται και βιντεοπροβολή με εικόνες και κινηματογραφικά επίκαιρα της εποχής, αφίσες και βίντεο από αρχεία.

Την έκθεση, που τελεί υπό την αιγίδα της κοσμητείας της σχολής Θετικών Επιστημόνων, διοργανώνουν το τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ και το Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου, είναι επισκέψιμη από Δευτέρα έως Παρασκευή από τις 9 π.μ. έως τις 2.30 μ.μ. και η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.