Η σύγχρονη μάχη της Αμφίπολης για τον «ένοικο» του ταφικού μνημείου

Μόλις λίγα εικοσιτετράωρα μετά τις ανακοινώσεις που έκανε η επικεφαλής της ανασκαφής στην Αμφίπολη, κ. Κατερίνα Περιστέρη, ότι ο τύμβος δημιουργήθηκε μετά από εντολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον αγαπημένο φίλο του Ηφαιστίωνα, οι αρχαιολόγοι με τις... σκαπάνες ανά χείρας σφυρηλατούν τα δικά τους σενάρια.

Η Dorothy King απαντά στους επικριτές της Περιστέρη υψώνοντας το μεσαίο δάκτυλο

Η Ντόροθι Κινγκ, η εκκεντρική αμερικανίδα αρχαιολόγος, ύψωσε ηλεκτρονικά το... μεσαίο δάκτυλό της σε όσους κατακρίνουν την κ. Περιστέρη.

Στον προσωπικό της λογαριασμό που διατηρεί στο Twitter ανέβασε τη φωτογραφία μιας γυναίκας που υψώνει το μεσαίο της δάχτυλο και συμπλήρωσε: «Αυτό για τους ηλίθιους που εξακολουθούν και σήμερα να βρωμίζουν την Αμφίπολη».

Θεόδωρος Μαυρογιάννης: Στην Αμφίπολη βρίσκεται και ο τάφος του Ηφαιστίωνα

Ανάλογη θέση με την κ. Περιστέρη, ότι δηλαδή το μνημείο είναι ταφικό ηρώο του Ηφαιστίωνα, εξέφρασε και ο καθηγητής Θεόδωρος Μαυρογιάννης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Ο κ. Μαυρογιάννης δηλώνει βέβαιος ότι το μνημείο προοριζόταν για τον Ηφαιστίωνα και εκφράζει - τη βεβαιότητα - από το Καλοκαίρι του 2014 - ότι εκεί βρισκόταν και ο τάφος του (δεδομένου ότι βρέθηκε ο μεγαλοπρεπής κυβωτιόσχημος τάφος στον τέταρτο χώρο). Καλεί δε τους αμφισβητούντες να διαβάσουν προσεκτικά τα αποτελέσματα της έρευνας της κ. Περιστέρη. «Όσοι έχουν αντιρρήσεις ας διαβάσουν προσεκτικά τις ανακοινώσεις της ανασκαφικής ομάδας. Γιατί είναι άλλο να μη θέλουν κάποιοι να είναι ο Ηφαιστίωνας θαμμένος στην Αμφίπολη και άλλο τι αποδεικνύει η επιστήμη», αναφέρει.

Επισημαίνει, δε ότι, η επιγραφή γράφει «παρέλαβον Ηφαιστίωνος» επειδή το παρέλαβον είναι β’ αόριστος, μπορεί να εκληφθεί είτε ως α’ ενικό (κάποιος), είτε ως γ’ πληθυντικό (κάποιοι). Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε δεύτερη φάση πρέπει να εξεταστεί εάν πρόκειται για τάφο ή για ηρώο καθώς και ποιος από τους Αντιγόνους παρέλαβε το μνημείο.

Παναγιώτης Φάκλαρης: »Ο Ηφαιστίωνας δεν είχε ταφεί στη Μακεδονία»

«Απορρίψτε τις θεωρίες περί Ηφαιστίωνα», είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κ. Παναγιώτης Φάκλαρης, σχολιάζοντας τις ανακοινώσεις της κ. Περιστέρη.

Δήλωσε ρητά και κατηγορηματικά ότι ο Ηφαιστίωνας δεν ετάφη στη Μακεδονία και υπογράμμισε με νόημα ότι δεν υπάρχει κάποια απόδειξη ότι ο τάφος ήταν παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον αγαπημένο του φίλο. «Με τα στοιχεία που έχουμε ως τώρα αυτό που μπορώ να πω είναι οτι δεν μπορεί να συνδεθεί σε καμία περίπτωση με τον Ηφαιστίωνα» δήλωσε και συνέχισε «Πρόκειται για ένα ταφικό μνημείο με ταφές μέσα, ενώ ο Ηφαιστίωνας δεν είχε ταφεί στη Μακεδονία».

Θανάσης Νακάσης: »Δεν προκύπτει από πουθενά ότι έδωσε ο Αλέξανδρος εντολή να χτιστεί ο συγκεκριμένος τάφος»

Ο πρόεδρος του ελληνικού τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS, εξέφρασε την αντίθεση του με τα αποτελέσματα της έρευνας που έκανε η ομάδα της κ. Περιστέρη, χαρακτηρίζοντας τα «αστήρικτα πράγματα».

«Δεν προκύπτει από πουθενά ότι έδωσε ο Αλέξανδρος εντολή να χτιστεί ο συγκεκριμένος τάφος. Ο Ηφαιστίωνας δεν ετάφη στην Ελλάδα, η συγκεκριμένη περιοχή, η Αμφίπολη, είναι μια κατακτημένη περιοχή, δεν είναι Μακεδονία στην αρχαιότητα και κατά συνέπεια αυτός που είναι θαμμένος εκεί ή ζούσε εκεί ή είχε γεννηθεί εκεί. Έχουμε μακεδονικούς τάφους σε όλη την Ελλάδα, στην Χαλκίδα, στην Ερέτρια, στη Χίο αυτοί είναι στρατιωτικοί που ακολούθησαν τον Αλέξανδρο και μετά ετάφησαν εκεί που προέρχονταν ή ζούσαν.

»Ο Ηφαιστίωνας δεν ήταν παντρεμένος, δεν είχε οικογένεια, κατά συνέπεια ποιοι είναι οι νεκροί που βρίσκονται μες τον τάφο, γιατί οι τάφοι ήταν πάντα οικογενειακοί. Αν μάλιστα γίνει εξέταση DNA θα φανεί ότι έχουν συγγενική σχέση οι πέντε νεκροί. Δηλαδή είναι αστήρικτά πράγματα».

Ερωτηθείς για το τι πιστεύει ότι είναι το μνημείο της Αμφίπολης υποστηρίζει ότι «είναι ένας σπουδαίος μακεδονικός τάφος ο οποίος δεν είναι στον 4ο αιώνα, είναι στον 3ο αιώνα όπως όλοι οι τάφοι που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Όλοι οι τάφοι που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα οι μακεδονικοί ανήκουν στον 3ο αιώνα δεν υπάρχει ούτε ένας που να έχει βρεθεί στον 4ο ούτε καν καμάρα δεν υπάρχει. Ο τάφος στην Αμφίπολη είναι ένας παλιός τάφος, είναι της ίδιας εποχής με τον τάφο που έχει αποδοθεί στον Φίλιππο Β’. Είναι ένα μακεδονικό μνημείο των ελληνιστικών χρόνων προφανώς για κάποιο σπουδαίο νεκρό αλλά αυτός ο νεκρός είναι κάποιος του οποίου το όνομα δεν το μάθουμε ποτέ».

Αγγελική Κοτταρίδη: «Η» ή ο αριθμός 8;

Η προϊσταμένη της ΙΖ Εφορίας Αρχαιοτήτων (Πέλλας), κ. Αγγελική Κοτταρίδη, δίνει μία άλλη ερμηνεία για το τι μπορεί να σημαίνει το μονόγραμμα Η που βρέθηκε. Το Η που ερμηνεύεται ως μονόγραμμα του Ηφαστίωνα από τους ανασκαφείς, είναι κακογραμμένο και μπορεί να είναι ο αριθμός οκτώ, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η κ. Κοτταρίδη αμφισβητεί και την χρονολόγηση του μνημείου θεωρώντας ότι είναι του 2ου αιώνα και αποδίδει στην ανασκαφική ομάδα εμμονή συσχέτισης με τον Μέγα Αλέξανδρο. Αφήνει δε, αιχμές για την επιλογή της κ. Περιστέρη να παρουσιάσει, σε μία τελετή αποφοίτων του ΑΠΘ, όπως αναφέρει χαρακτηστιστικά, τα πορίσματα της έρευνάς της και όχι σε επιστημονικό συνέδριο, ενώπιον αρχαιολόγων, οι οποίοι θα είχαν της δυνατότητα να διατυπώσουν ερωτήσεις.

Γιάννης Τζιφόπουλος: Διατηρώ αμφιβολίες ότι το ηρώο είναι του Ηφαιστίωνα

Ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Επιγραφικής στο ΑΠΘ Γιάννης Τζιφόπουλος, επισημαίνει ότι τα σύμβολα που βρέθηκαν στις πλάκες δεν είναι συμβόλαιο παραλαβής του χώρου. Και αυτό γιατί, όπως εξηγεί, τα δημόσια έγγραφα στην αρχαιότητα γίνονταν σε επιφάνεια που είχε λειανθεί. Ούτε και το ΑΝΤ στις πλάκες του περιβόλου πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι σημαίνει τη δυναστεία των Αντιγονιδών. Ο κ. Τζιφόπουλος διατηρεί αμφιβολίες ότι αυτό το μνημείο είναι αφιερωμένο στον Ηφαιστίωνα και εκφράζει την πεποίθηση ότι δεν είναι ο τάφος του. Χρειάζεται αρκετή δουλειά ακόμη για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα, αναφέρει.

Χρύσα Παλιαδέλη: «Χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά μέχρι την εξαγωγή συμπερασμάτων»

Επιφυλακτική εμφανίσθηκε η κ. Χρύσα Παλιαδέλη, καθηγήτρια αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, για τη θεωρία της κ. Περιστέρη. Δήλωσε δε ότι περιμένει να αποκαλυφθούν περισσότερα στοιχεία και χαρακτήρισε την προσέγγθσή της γοητευτική: «Είναι μια γοητευτική προσέγγιση που είναι συμβατή με το μέγεθος και την ιδιομορφία του μνημείου στην Αμφίπολη».

«Θα μπορούσαμε να πούμε με ασφάλεια ότι το μνημείο χρονολογείται στα τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα ή στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια, όμως χρειάζεται πολλή ακόμη δουλειά μέχρι την εξαγωγή συμπερασμάτων. Για χρόνια θα συζητάμε τις προτάσεις και θα δοθούν κι άλλα στοιχεία».

Η κ. Παλιαδέλη, διατηρεί επιφυλάξεις και για το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα, καθώς όπως επισημαίνει δεν έχει ξαναδεί τέτοια συντομογραφία ονόματος στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, η οποία πρέπει να ερμηνευθεί.

Λίνα Μενδώνη: «Υπογραφή αρχιτέκτονα δεν υπάρχει»

Η πρώην γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, χαρακτήρισε τη θεωρία της κ. Περιστέρη, ως «υπόθεση εργασίας». «Είναι μια πρόταση, έχει δώσει τα δεδομένα, έτσι όπως εκείνη και η ομάδα της αναγιγνώσκουν τα αρχαιολογικά δεδομένα. Από εκεί και πέρα, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα. Πρέπει να ασχοληθούν ειδικά με τις επιγραφές, άνθρωποι επιγραφικοί κι έχουμε ένα πολύ καλό δυναμικό επιστημονικό που ασχολείται με την επιγραφική της Μακεδονίας. Υπογραφή αρχιτέκτονα δεν υπάρχει. Είναι μια υπόθεση, την οποία στηρίζουν σε πολύ συγκεκριμένα δεδομένα των γραπτών πηγών η κυρία Περιστέρη και ο κ. Λεφαντζής κι αποδίδουν το μνημείο στο Δεινοκράτη. Όμως, δεν υπάρχει η υπογραφή του Δεινοκράτη. Εδώ, είναι ένα επιστημονικό συμπέρασμα. Αυτά όλα πρέπει να τεθούν στη κρίση της επιστημονικής κοινότητας. Υπάρχει η φράση που είναι πολύ γνωστή: «και κεραμεύς κεραμεί κοτέει», που έλεγαν οι αρχαίοι.

«Σιγήν ιχθύος» τηρεί το Υπουργείο Πολιτισμού

Το υπουργείο πολιτισμού τηρεί στάση αναμονής, καθώς όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωσή του, περιμένει από τους υπεύθυνους της ανασκαφής τα πορίσματα της μελέτης. «Αναφορικά με τις πρόσφατες ανακοινώσεις της ανασκαφέως του μνημείου κυρίας Κατερίνας Περιστέρη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το υπουργείο αναμένει την κατάθεση των έως σήμερα πορισμάτων της μελέτης με την απαραίτητη τεκμηρίωση», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟ.