Η συμβολή της τεχνολογίας στην καθημερινότητα των Ατόμων με Αναπηρία

Υπάρχει όμως στην πράξη ισότητα ανάμεσα σε έναν άνθρωπο με κινητικές δυσκολίες ή μειωμένη όραση ή προβλήματα στην επικοινωνία, σε ένα ΑΜΕΑ, άτομο με αναπηρία και στους υπόλοιπους; Η τεχνολογία και η διαρκής, ραγδαία εξέλιξή της μπορεί να συμβάλλει στην εξίσωση αυτή – αρκεί να μπορούμε να την αξιοποιούμε σε ευρεία κλίμακα, για όλους. Στη σύγχρονη εποχή, που η ανάγκη επαφής όλων των ανθρώπων με τις νέες τεχνολογίες, προκειμένου να είναι ικανοί να παρακολουθήσουν τον ανταγωνισμό στην αγορά εργασίας και γενικότερα στη ζωή, μεγαλώνει συνεχώς, οι συνάνθρωποί μας ΑΜΕΑ δεν μπορεί να μένουν πίσω.

Εκτιμάται ότι υπάρχουν πάνω από 750 εκατομμύρια άτομα στον κόσμο που ανήκουν στην κατηγορία των ατόμων με αναπηρία και στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό αγγίζει το 1/10 αναφορικά με τα παιδιά με αναπηρία. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ακόμη και σήμερα ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία είναι τα εμπόδια στο φυσικό περιβάλλον και η έλλειψη προσβασιμότητας, τα οποία καθιστούν την ομαλή κυκλοφορία και τη συμμετοχή τους σε όλες τις εκφάνσεις του καθημερινού βίου από δύσκολη έως αδύνατη. Σε αυτήν την κατάσταση έρχονται να προστεθούν οι διακρίσεις και η περιθωριοποίηση που υφίστανται, σκόπιμα ή άσκοπα, λόγω έλλειψης παιδείας ή βούλησης.

Μήπως, όμως, οι νέες τεχνολογίες είναι δυνατόν να γεφυρώσουν το «χάσμα» που υπάρχει μεταξύ των ατόμων με αναπηρία και όλων των υπόλοιπων πολιτών και ως επί το πλείστον να διευκολύνουν την προετοιμασία και την ένταξή τους στην κοινωνία γενικότερα; Τα παραδείγματα που συνηγορούν σε αυτή την πεποίθηση δεν είναι λίγα, με δημόσιους φορείς και ιδιωτικές πρωτοβουλίες να καταβάλλουν συχνά τα μέγιστα, ώστε οι συμπολίτες μας ΑΜΕΑ να έχουν ίσες ευκαιρίες. Αρκεί να αναλογιστούμε όλες εκείνες τις καινοτόμες και πολύ σημαντικές ιδέες που υλοποιήθηκαν , με έναν και μόνο στόχο: Να κάνουν τη ζωή των ατόμων με αναπηρία όσο το δυνατόν πιο εύκολη γίνεται.

Το «έξυπνο» μπαστούνι για τυφλούς, το οποίο μέσω ενός αισθητήρα υπερήχων «αντιλαμβάνεται» τις αποστάσεις, εντοπίζει τα εμπόδια κατά την κίνηση και στέλνει ηχητικό μήνυμα στο κινητό του χρήστη για να μην πέσει πάνω τους, τα σύγχρονα ηχητικά συστήματα που έχουν τοποθετηθεί σε διαβάσεις πεζών με φωτεινούς σηματοδότες, για την ομαλή και ασφαλή διέλευση των ατόμων με προβλήματα όρασης και ακοής καθώς και για άτομα τρίτης ηλικίας, τα Apps που δημιουργήθηκαν για να κάνουν πιο εύκολη τη ζωή των ΑΜΕΑ -μεταξύ των οποίων το Be My Eyes, το AccessNow, το Rogervoice και το WheelMate, καθώς επίσης, και το καινοτόμο αναπηρικό αμαξίδιο Laddroller, το οποίο δίνει στους χρήστες του τη δυνατότητα να λαμβάνουν με πολύ απλό τρόπο την όρθια στάση, είναι μόνο η αρχή, ένα σημαντικό, πρώτο «βήμα» για να καταφέρει να γίνει πράξη η ανάγκη μιας κοινωνίας ίσης προς όλους.

Αμυμώνη: Οι εφαρμογές της νέας τεχνολογίας ουσιαστικά αποκλείουν τον αποκλεισμό

Η Χριστιάνα Ζώτου, υπεύθυνη Συντονισμού των Προγραμμάτων της «Αμυμώνη», του Πανελλήνιου Συλλόγου Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων ατόμων με προβλήματα όρασης και πρόσθετες αναπηρίες, που έχεις ώς κύριο στόχο την μεγαλύτερη ανεξαρτητοποίηση του κάθε ατόμου, μίλησε στο Data Project και το CNN.gr, για τον τρόπο λειτουργίας των δομών της αλλά και τη σημασία των εφαρμογών της σύγχρονης τεχνολογίας με στόχο την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία των παιδιών με περιορισμένη ή ολική τυφλότητα.

«Πλέον, με τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας, ένα παιδί μπορεί να λάβει πολύ περισσότερες υπηρεσίες ψυχαγωγίας -που είναι αρκετά περιορισμένες- αλλά και περαιτέρω εκπαίδευσης», ανέφερε η κυρία Ζώτου, τονίζοντας πως πρόκειται για κάτι εξίσου σημαντικό, τόσο για τη ζωή των παιδιών με αναπηρίες, όσο και των οικογενειών τους.

Με τη σειρά της, η Μαρία Χονδρονάσιου, υπεύθυνη Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων μίλησε για τις τρεις πιο πρόσφατες δράσεις της «Αμυμώνη», αναφορικά με παιδιά με προβλήματα όρασης, όπως είναι η ηλεκτρονική βιβλιοθήκη παραμυθιών, η πρώτη ψηφιακή βιβλιοθήκη παραμυθιών με τρισδιάστατη εικονογράφηση, καθώς και το πρόγραμμα μετατροπής των ψηφιακών εικόνων παραμυθιών σε απτικές εικόνες με την τεχνολογία 3DPprinting, εξηγώντας φυσικά και τον τρόπο λειτουργίας των τριών αυτών δράσεων.

Η ίδια, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και σε ένα ακόμη τεχνολογικό «βήμα» που βρίσκεται στα «σκαριά» και θα αφορά στους γονείς με παιδιά με αναπηρίες, ώστε να λαμβάνουν υποστήριξη τόσο πρακτική όσο και ψυχολογική.

Δείτε πώς εφαρμόζονται τα προγράμματα στην «Αμυμώνη»:

Τα προβλήματα των ατόμων με αναπηρία και πώς συμπεριφέρεται η κοινωνία απέναντί τους

Φυσικά, μπορεί τα τεχνολογικά επιτεύγματα να είναι μία σημαντική αρχή για να θέσουν τις βάσεις για μία πιο εύκολη και άνετη καθημερινότητα των ανθρώπων ΑΜΕΑ, ωστόσο το συγκεκριμένο συμπέρασμα έπεται ενός ακόμη σημαντικού «βήματος», εκείνου της αποδοχής. Τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζονται συχνά με αδιαφορία, με αποτέλεσμα να βιώνουν το αίσθημα της απόρριψης. Ακόμη και εάν στην Ελλάδα αποτελούν το 9,3% του πληθυσμού, αντιμετωπίζουν καθημερινά πλήθος προβλημάτων που εντείνουν ακόμα περισσότερο την αντικειμενικά δυσκολότερη θέση στην οποία βρίσκονται.

Η αλήθεια είναι πως η τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό στοιχεία της μειονεξίας ή της αναπηρίας, φέρνοντας το άτομο με αναπηρία πιο κοντά στο γνωστικό αγαθό αλλά και στην κοινωνική πραγματικότητα, αφού δίνει τη δυνατότητα της επικοινωνίας με το περιβάλλον και την αλληλεπίδραση με αυτό. Με τον τρόπο αυτόν, σπάνε οι «φραγμοί» και το άτομο έρχεται πιο κοντά στην επαγγελματική ένταξη και την κοινωνική ενσωμάτωση. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη πολλά «βήματα» να διανύσουμε, έτσι ώστε να ενταχθούν τα άτομα με αναπηρία στο σύνολο, ως ίσα μέλη της κοινωνίας και ο τρόπος για να οδηγηθούμε εκεί είναι να δούμε «κατά πρόσωπο» τα κύρια αίτια του αποκλεισμού των ατόμων με αναπηρία, που είναι τα εξής:

• Η κοινωνική προκατάληψη και ο κοινωνικός ρατσισμός, που, ως νοοτροπία, εξακολουθούν να αποτελούν δομικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας
• Η έλλειψη, από πλευράς πολιτείας, ολοκληρωμένου κεντρικού σχεδιασμού, που να συνδυάζει τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία με την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και τον επαγγελματικό προσανατολισμό
• Η έλλειψη υποδομών πρόσβασης των αναπήρων, όπως προσβάσιμα κτήρια, μεταφορές και άλλα, με συνέπεια τα άτομα με αναπηρία να μη διευκολύνονται να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή

Ο ρόλος της τεχνολογίας στη ζωή των ατόμων με αναπηρία

«Αχτίδα» αισιοδοξίας ανάμεσα στο πλήθος προβλημάτων που οφείλουμε να ξεπεράσουμε είναι οι αλλαγές που συντελούνται στην αγορά εργασίας, στις νέες τεχνολογίες και στο οικονομικό περιβάλλον γενικότερα, ακόμη και εάν τα ΑΜΕΑ δεν υποβοηθούνται ακόμη τόσο όσο θα έπρεπε, με τη δημιουργία των αναγκαίων υποστηρικτικών δομών, ώστε να είναι σε θέση να ενταχτούν στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως στις σύγχρονες, ανεπτυγμένες κοινωνίες υπάρχει διαθέσιμο πλήθος τεχνολογικών ερευνητικών προϊόντων που προορισμό έχουν να διευκολύνουν τον άνθρωπο στις καθημερινές του δραστηριότητες σε προσωπικό ή συλλογικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί το σκουφάκι κολύμβησης της start-up Swim.me, η οποία την περασμένη χρονιά «σάρωσε» στα βραβεία και τις διακρίσεις, καταφέρνοντας να βρεθεί στην κορυφή της Ευρώπης και κατακτώντας την πρώτη θέση στο Junior Achievement Europe. Ο λόγος ήταν πως δημιούργησε ένα ειδικό «σκουφάκι» κολύμβησης που διαθέτει ενσωματωμένα τα κατάλληλα συστήματα, ώστε να μπορεί κάθε τυφλός συνάνθρωπός μας να απολαμβάνει με ασφάλεια το κολύμπι στην πισίνα.

Απώτερος στόχος της συγκεκριμένης ιδέας, αλλά και όλων όσων αφορούν σε ανθρώπους ΑΜΕΑ, είναι να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με εμάς. Συγκεκριμένα για τα ΑΜΕΑ, τα προϊόντα αυτά αναφέρονται ως «τεχνικά βοηθήματα», προϊόντα, εργαλεία, εξοπλισμοί ή τεχνικά συστήματα, που έχουν ειδικά παραχθεί για την πρόληψη, αποκατάσταση, παρακολούθηση, πρόνοια ή απαλοιφή της οποιασδήποτε αναπηρίας ή ακόμη και ως «υποστηρικτικά βοηθήματα», που αποσκοπούν στη βελτίωση της λειτουργικότητας των ΑΜΕΑ σε σημαντικούς τομείς της ζωής και κυρίως της καθημερινότητάς τους, όπως η προσωπική ζωή, η εκπαίδευση, η απασχόληση, η οικονομική και κοινωνική ζωή.

Όσο χρήσιμα και εάν είναι τα συγκεκριμένα τεχνολογικά προϊόντα, φυσικά, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός πως το υψηλό κόστος που δεν επιτρέπει την ευρεία χρήση τους, αλλά και η έλλειψη εκπαίδευσης των ΑΜΕΑ στη χρήση των τεχνολογιών, συχνά καθιστά αδύνατη την εφαρμογή τους στην καθημερινή ρουτίνα των ατόμων με αναπηρία. Μάλιστα, αξίζει να αναφερθεί πως αν και τα ΑΜΕΑ είναι οι τελικοί χρήστες των προϊόντων υποστηρικτικής τεχνολογίας, δεν αποτελούν τη μοναδική κατηγορία καταναλωτών. Συγκεκριμένα, άλλοι φορείς που αποτελούν το καταναλωτικό κοινό προϊόντων και υπηρεσιών Υποστηρικτικής Τεχνολογίας είναι:

• Οι ηλικιωμένοι
• Οι οικογένειες των ΑΜΕΑ και των ηλικιωμένων
• Φορείς των ΑΜΕΑ (π.χ. κέντρα αποκατάστασης) αλλά και σύλλογοι σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, ομοσπονδίες και συνομοσπονδίες που κύριο μέλημά τους είναι είτε η προώθηση συμφερόντων ΑΜΕΑ, είτε η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τα ΑΜΕΑ ή και την περιφερειακή ή κεντρική κυβέρνηση
• Εμπειρογνώμονες αποκατάστασης που εμπλέκονται στα διάφορα στάδια της διαδικασίας, όπως πρόληψη, αξιολόγηση αναγκών ή αντιμετώπιση των προβλημάτων των ΑΜΕΑ
• Ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί φορείς που ασχολούνται είτε με τη χρήση είτε με την ανάπτυξη υποστηρικτικών τεχνολογιών
• Νοσοκομεία, σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και άλλα ιδρύματα

Η τεχνολογική εξέλιξη στη ζωή των ατόμων με αναπηρία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, συσκευών και εφαρμογών λογισμικού που διευκολύνουν την επικοινωνία και την κίνησή τους, χάρη σε αντίστοιχες εφαρμογές τεχνολογίας υποστήριξης, που είναι βασισμένες στις τεχνολογίες της ασύρματης επικοινωνίας, της ρομποτικής και της εικονικής πραγματικότητας και πλέον έχουν θέση σχεδόν σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Στο ερώτημα, λοιπόν, πώς η τεχνολογία βοηθά τα άτομα με αναπηρία, η απάντηση θα έρθει μέσα από την ίδια την καθημερινότητά τους, που δεν θα διαφέρει σε τίποτα από τη δική μας καθημερινότητα.

Παραγωγή: Data Project – DPG Digital Media
Premium Content Manager: Σοφία Μαυραντζά | Ρεπορτάζ: Ιωάννα Κατσίμπα | Senior Product Manager: Δέσποινα Γαβριήλ | Infographics: Creative Department | Web Development: Γιάννης Μαρκοστάμος | Design: Κωνσταντίνα Ιωάννου