Οδοιπορικό του CNN Greece: Οι ζωές των προσφύγων από τη Μόρια στο Καρά Τεπέ

Τα αίτια για την καταστροφή της Μόριας ερευνήθηκαν από τις αρμόδιες Αρχές οι οποίες κατέληξαν στην σύλληψη ανηλίκων από το Αφγανιστάν.

Ωστόσο, περισσότεροι από 12.500 άνθρωποι μεταφέρθηκαν προσωρινά στο πεδίο βολής του Καρά Τεπέ, με τα λιγοστά υπάρχοντά τους που έσωσαν, φωνάζοντας «αντίο Μόρια» και με την ελπίδα ότι θα μπουν σε κάποιο πλοίο που θα τους μεταφέρει στην ενδοχώρα και από εκεί στη Γερμανία και άλλες χώρες της Ευρώπης.

Η Μόρια ήταν μία κόλαση…: Ξεκινάω με αυτή τη φράση έχοντας επισκεφθεί τον εκεί προσφυγικό καταυλισμό αρκετές φορές και έχοντας μιλήσει με πρόσφυγες και μετανάστες που ζούσαν εκεί.

Το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν εφεύρει τρόπους να ζουν μια -έστω και κατ' επίφαση- «φυσιολογική» καθημερινότητα και να έχουν δημιουργήσει μία μικρή κοινωνία, πάρα τις πολιτισμικές διαφορές και τις δυσκολίες που είχαν να αντιμετωπίσουν, δεν ήταν παρά αποτέλεσμα του βασικού ανθρώπινου ενστίκτου: της επιβίωσης.

Οι φούρνοι, τα σχολεία ζωγραφικής, αγγλικών, ελληνικών, οι καντίνες και τα κουρεία, όλα ήταν ένα αυτοσχέδιο δημιούργημα αυτών των ανθρώπων για να μπορέσουν να ζήσουν και να εξυπηρετηθούν κάτω από τις απάνθρωπες συνθήκες της Μόριας.

Η Μόρια είχε δύο πρόσωπα: Το πρωί υπήρχε μία γενική ηρεμία, με την έναρξη κάθε ημέρας έβλεπες ήσυχα και πιο γαλήνια τα ταλαιπωρημένα πρόσωπα μικρών και μεγάλων. Με τη δύση του ηλίου, όμως, μετατρεπόταν σε ένα ανελέητο γκέτο -παγίδα για τους πιο αδύναμους.

Είναι τουλάχιστον άδικο να «τσουβαλιάζουμε» οικογένειες με κακοποιά στοιχεία, τα οποία μέσα στο γενικό συνονθύλευμα σίγουρα υπήρχαν. Όπως υπάρχουν και παντού εξάλλου.

Είναι εξίσου άδικο να συγχέουμε τους αγανακτισμένους κατοίκους, με όσους πράγματι επέδειξαν ακραίες ρατσιστικές συμπεριφορές. Αποτελεί προσβολή για το νησί και τους κατοίκους του, που επέδειξαν στην πλειοψηφία τους, από τις πρώτες ημέρες του τεράστιου μεταναστευτικού κύματος, ανθρωπιά και αλληλεγγύη. Είναι αυτονόητο ότι, αν πάρεις ανθρώπους σωματικά και ψυχικά υγιείς και τους υποβάλλεις σε συνθήκες γκετοποίησης, στο τέλος θα υπάρξουν ξεσπάσματα και «μη-υγιείς» συμπεριφορές.

Το προσφυγικό ήρθε για να μείνει και όποιος νομίζει ότι θα φύγουν και θα «καθαρίσει ο τόπος» πλανάται πλάνην οικτράν. Το προσφυγικό - μεταναστευτικό πάντα απασχολούσε τη χώρα μας που βρίσκεται εκεί που η Ευρώπη συναντά την Ανατολή, πολλώ δε μάλλον με μία Ανατολή που δεν έχει βρει ειρήνη και ευημερία τα τελευταία 40 χρόνια. Τα εκατοντάδες μίλια θάλασσας που εμείς θεωρούμε σύνορο, κάποιοι τα βλέπουν ως μία ρωγμή στη γεωγραφία, από την οποία θα τρυπώσουν στην μεγάλη Ευρώπη της ευημερίας, της ειρήνης και του ανθρωπισμού.

Επί σχεδόν δυο εβδομάδες, οικογένειες με παιδιά και βρέφη είχαν κατασκηνώσει στην περιοχή γύρω από το Καρά Τεπέ, κατά μήκος του δρόμου, και είχαν στήσει τα πρόχειρα νοικοκυριά τους, ενώ η νύχτα τους έβρισκε βουτηγμένους στην υγρασία, που ήταν έντονη στην περιοχή. Οι περισσότεροι έχουν ζήσει όλες τις πιθανές καιρικές συνθήκες στο νησί: Πλημμύρες, καύσωνες, βροχές και χιόνι, με στοιχειώδη έως καμία προστασία.

Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, ασθενείς, έγκυες γυναίκες, όλες οι ευπαθείς ομάδες ήταν για ακόμη μια φορά εκεί, εκτεθειμένοι στον καιρό και όχι μόνο.

Σε πολλά σημεία η έντονη μυρωδιά από τα σκουπίδια δεν σε άφηνε να ανασάνεις, αλλά λίγο πιο δίπλα έπαιζαν τα παιδιά.

Στην εποχή του κορωνοϊού, σε μια περίοδο που παρουσιάζει και πάλι έξαρση, δεν χρειάζεται να δεις πολλά για να καταλάβεις ότι όλο αυτό είναι μια τεράστια υγειονομική βόμβα και ότι είναι απλώς θέμα τύχης το πότε θα εκραγεί.

Τη στιγμή που η πανδημία μαστίζει την Ευρώπη και το κράτος ζητά από τους πολίτες να είναι προσεκτικοί και να μην συνωστίζονται κάνοντας λόγο για «ατομική ευθύνη», οι δρόμοι γύρω από το Καρά Τεπέ ήταν ένα παράλληλο σύμπαν, λες και «δεν υπάρχει» ο κορωνοϊός. Όλα εκείνα που για εμάς μπορεί να θεωρούνται αυτονόητα -αποστάσεις, καθαρό νερό- για τους πυρόπληκτους της Μόριας φάνταζαν προνόμια.

Το Καρά Τεπέ είναι ένας ολοκαίνουργιος, «καθαρός» καταυλισμός, οι εικόνες του προκαλούν ίσως ανακούφιση στον εξωτερικό παρατηρητή, που σκέπτεται ότι οι άνθρωποι αυτοί επιτέλους πήγαν σε ένα «σπίτι».

Όσο πλησιάζεις όμως, αυτή η αίσθηση διαλύεται σαν το φωτοευαίσθητο υλικό του φωτογραφικού χαρτιού, που όταν έρχεται σε επαφή με τα χημικά εμφανίζει την πραγματική εικόνα.

Οι λεπτομέρειες κάνουν πάντα τη διαφορά και στον Καρά Τεπέ οι λεπτομέρειες «φωνάζουν» ότι δεν θα μπορέσει σε καμία περίπτωση να στεγάσει για μεγάλο χρονικό διάστημα όλους αυτούς τους ανθρώπους. Οι συνθήκες είναι οριακά καλύτερες από τη Μόρια. Οι άνθρωποι πολλοί, οι υποδομές ανεπαρκείς.

Πρόσφυγες και μετανάστες για μια ακόμη φορά, προσπαθούν να στήσουν τις ζωές τους όπως όπως σε μια «προσωρινή» λύση που κανείς δεν ξέρει πόσο θα διαρκέσει, πάνω σε ένα σαθρό έδαφος που με την πρώτη βροχή θα βουτηχτούν όλα στη λάσπη.

Επικοινώνησα με τον Σιρκάν, πρόσφυγα από το Αφγανιστάν και φαρμακοποιό ο οποίος ζούσε με την επταμελή οικογένειά του στη Μόρια τον τελευταίο ένα χρόνο. Όταν τον ρώτησα πως είναι τα πράγματα στη νέα εγκατάσταση μου περιέγραψε την κατάσταση ως εξής:

«Τίποτα δεν είναι καλά, δεν υπάρχουν αρκετές τουαλέτες, κρεβάτια ή στρώματα να κοιμηθούμε, το φαγητό δίνεται μία φορά τη μέρα και δεν τρώγεται και μένουμε όλοι σε μία μικρή σκηνή, κοιμόμαστε στο έδαφος ενώ το νερό που μοιράζεται δεν φτάνει».

Η νέα δομή χτίστηκε σε χρόνους που θυμίζουν… Κίνα, σχεδόν σε μία εβδομάδα στήθηκαν περισσότερες από 5.000 σκηνές. Το στρατιωτικό προσωπικό από νωρίς το πρωί έστηνε καθημερινά σκηνές, ενώ μέχρι αργά το απόγευμα άκουγες τους ήχους από τα φορτηγά τους εκσκαφείς και τους οδοστρωτήρες να ισιώνουν το παλιό πεδίο βολής και την προέκτασή του.

Το ζήλο που επέδειξε το υπουργείο χρησιμοποιώντας κάθε μέσο για να μείνουν κάπου αυτοί οι άνθρωποι και να δώσουν ξανά το δρόμο στους κατοίκους του νησιού, θα πρέπει τώρα να τον δείξει για να καλύψει -έστω και προσωρινά- τις βασικές ανάγκες των κατοίκων της νέας δομής.