Τέχνη 1821: Ανάλυση του έργου «O Γεώργιος Καραϊσκάκης καταδιώκων», Θεόφιλος Χατζημιχαήλ

Ο Θεόφιλος είναι ένας γνήσιος λαϊκός ζωγράφος, γεννημένος στη Βαρειά της Μυτιλήνης. Ταξίδεψε στη Σμύρνη και κατόπιν εγκαταστάθηκε στο Πήλιο, όπου ζωγράφισε σε τοίχους σπιτιών, μαγαζιών αλλά έκανε και φορητά έργα, πάνω σε διάφορα κυρίως φτηνά υλικά, με χρώματα που παρασκεύαζε ο ίδιος από φυσικές ουσίες. To 1927 επέστρεψε στη Λέσβο και η γνωριμία του με τον συμπατριώτη του Tériade, κριτικό τέχνης και εκδότη ξεχωριστών βιβλίων τέχνης, διάσημο στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Παρισιού, υπήρξε καθοριστική για την αναγνώρισή του.

Η θεματογραφία του Θεόφιλου ήταν πλούσια και εκτεινόταν από τη μυθολογία, την ιστορία, την τοπιογραφία, έως την αγιογραφία και τη διακοσμητική. Ο θαυμασμός του για το 1821 εκφράστηκε μέσα από τα έργα που ζωγράφισε με θέματα από τον Αγώνα αλλά και με τον τρόπο ζωής που υιοθέτησε, καθιερώνοντας τη φουστανέλα ως ένδυμά του.

Δημιούργησε έναν πολύχρωμο, γραφικό κόσμο, βασισμένο στις αισθητικές αξίες της παραδοσιακής μεταβυζαντινής τεχνικής και οι συνθέσεις του δεν είναι πρωτότυπες, αλλά ελεύθερες αναπαραγωγές λαϊκών τυπωμάτων πλατιάς κυκλοφορίας.

Ο πίνακας αναφέρεται στην πολιορκία της Ακρόπολης ( 1926-1927) όπου είχαν καταφύγει οι Έλληνες και σε μια νικηφόρα επίθεση του αρχιστράτηγου Καραϊσκάκη και των οπλαρχηγών του εναντίον των Τούρκων του Κιουταχή. Οι Έλληνες ήρωες παριστάνονται έφιπποι, επιβλητικοί, σε στάση αντιρεαλιστική με το πρόσωπο στραμμένα στο θεατή και επιμελημένη απόδοση, αντίθετα με τους Τούρκους που αποδίδονται σχηματικά. Πίσω από τους πρωταγωνιστές υψώνονται οι καπνοί της μάχης και στο βάθος διακρίνονται ο Παρθενώνας και τα τόξα του Ηρωδείου με τους αγωνιζόμενους υπερασπιστές. Η παράσταση συνοδεύεται από κατατοπιστική αν και ανορθόγραφη λεζάντα, όπως συνηθιζόταν και στις αγιογραφίες.

Η τεχνοτροπία του Θεόφιλου συνεχίζει τη βυζαντινή παράδοση, με την κατά μέτωπο παράταξη των μορφών σε πρώτο πλάνο, την προβολή των σημαντικών προσώπων, την έλλειψη προοπτικής και κλίμακας, τα σκούρα περιγράμματα και τις έντονες σχηματοποιήσεις.

Οι ζωγραφιές του Θεόφιλου, που θεωρήθηκε ο Έλληνας Rousseau, επηρέασαν όχι μόνον τους καλλιτέχνες αλλά και τους Έλληνες διανοούμενους της γενιάς του ´30, όπως τον Σεφέρη και τον Ελύτη.

Με τη συνδρομή της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης

Δείτε εδώ το μεγάλο αφιέρωμα του CNN Greece στην επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821