Μεταβολομικές εξετάσεις βοηθούν στη πρόληψη και θεραπεία των χρόνιων και αυτοάνοσων νοσημάτων

Της Αλεξίας Σβώλου

Τα λιπαρά οξέα, που ήδη οι περισσότεροι γνωρίζουμε σαν βασικό δομικό συστατικό του οργανισμού μας, συστατικό «κλειδί» του μεταβολισμού και σαν ανεκτίμητες θρεπτικές ουσίες των τροφών, μας ξανα-συστήνονται μέσα από την πρωτοποριακή μελέτη μιας ομάδας ελλήνων ερευνητών, ως το νέο προγνωστικό «εργαλείο» για την έγκαιρη διάγνωση πολλών χρόνιων παθήσεων. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης, η οποία για πρώτη φορά διερευνά τις «φυσιολογικές» συγκεντρώσεις των λιπαρών οξέων στο αίμα υγιών ανθρώπων, αναμένεται να δημιουργήσουν ένα χρηστικό «πλαίσιο» για την πρώιμη ανίχνευση των εκφυλιστικών και των αυτοάνοσων νοσημάτων, που εξελίσσονται για χρόνια σιωπηλά, ώστε να καταστεί εφικτή η έγκαιρη ιατρική παρέμβαση, για την πρόληψη και την θεραπεία τους.

Ο πολυσύνθετος βιολογικός ρόλος των λιπαρών οξέων στον οργανισμό όπως και η σημασία της πρόσληψής τους από την διατροφή έχουν μελετηθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια κι έχουν εξαχθεί πολύτιμα συμπεράσματα για την υγεία.

Ο πολυσύνθετος βιολογικός ρόλος των λιπαρών οξέων στον οργανισμό και η σημασία της πρόσληψής τους από την διατροφή

Η νέα κλινική μελέτη που διεξάγεται από έλληνες επιστήμονες, με επικεφαλής τον ιατρό Δημήτρη Τσουκαλά, τα αξιολογεί από μια άλλη οπτική σκοπιά, ανάβοντας το πράσινο φως για την αξιοποίηση των επιπέδων των λιπαρών οξέων στον οργανισμό, ως μιας νέας μορφής μετρήσιμου δείκτη της κατάστασης της υγείας. Ο συγκεκριμένος δείκτης φανερώνει πώς μεταβολίζονται τα λιπαρά οξέα στο ανθρώπινο σώμα και βοηθάει στην κατανόηση νοσημάτων τα οποία σχετίζονται με την χρόνια φλεγμονή, όπως είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, ο διαβήτης και ο καρκίνος.

Ο ιατρός Dr Δημήτρης Τσουκαλάς, επιστημονικός διευθυντής Metabolomic Medicine, επικεφαλής της ελληνικής μελέτης

Για να κατανοήσουμε όμως καλύτερα τη νέα αυτή εξέλιξη, πρέπει να πιάσουμε τον μίτο από την αρχή: Η συναρπαστική και σχετικά πρόσφατη επιστήμη της Μεταβολομικής μετρά καταρχάς τους πιο σημαντικούς μεταβολίτες, δηλαδή μικρά μόρια που προκύπτουν από τις βιοχημικές διασπάσεις των τροφών στον οργανισμό και από τις απαραίτητες βιολογικές λειτουργίες του σώματος. Στη συνέχεια, συνδέει τις συγκεντρώσεις αυτών των μεταβολιτών, στο αίμα ή στα ούρα, με διάφορες παθολογικές καταστάσεις, όπως είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Crohn, πολλαπλή σκλήρυνση) και οι εκφυλιστικές παθήσεις (π.χ. καρδιοπάθειες, διαβήτης τύπου 2, νόσος του Πάρκινσον, νόσος Αλτσχάιμερ) που εξελίσσονται στο μεγαλύτερο «βαρίδι» για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, καθώς απορροφούν το 75% των συνολικών δαπανών για την περίθαλψη.

Οι Μεταβολομικές Αναλύσεις ως εργαλείο για την ανίχνευση των ανισορροπιών στα λιπαρά οξέα και η συμβολή τους στην πρόωρη ανίχνευση μεταβολικών δυσλειτουργιών

Στη νέα μελέτη, με επικεφαλής τον γιατρό και ερευνητή Dr. Δημήτρη Τσουκαλά σε συνεργασία με το Τμήμα Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κρήτης με επικεφαλής τον Ακαδημαϊκό, καθ. κ. Αριστείδη Τσατσάκη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Molecular Medicine, τα λιπαρά οξέα αξιοποιούνται για τον προ-ασυμπτωματικό έλεγχο και την αναγνώριση του είδους της μεταβολικής διαταραχής, που ενδέχεται να έχει ήδη ξεκινήσει και να εξελίσσεται «ύπουλα», ενώ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν και για την πρόβλεψη του κινδύνου ανάπτυξης συγκεκριμένων νοσημάτων. Όπως εξηγεί ο Ακαδημαϊκός, καθ. κ. Αριστείδης Τσατσάκης: «Πολλά εκφυλιστικά νοσήματα, όπως οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν κοινό πεδίο τη χρόνια φλεγμονή, με τα διαταραγμένα μεταβολικά μονοπάτια να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη τους, συνεισφέροντας στην παθογένεια της φλεγμονής».

Από την μεριά του, ο Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς επισημαίνει: «Μέσα από αυτή την έρευνα, με ένα απλό τεστ αίματος θα μπορούμε να καταγράψουμε στην κλινική πράξη τις τιμές που αντιστοιχούν στις συγκεντρώσεις των λιπαρών οξέων, οι οποίες θα μας καθοδηγήσουν στο να διαχωρίσουμε τον υγιή πληθυσμό από τους ανθρώπους στους οποίους υπάρχει μια υποβόσκουσα μεταβολική διαταραχή.»

Τα νέα ευρήματα έρχονται να συμπληρώσουν μια προγενέστερη μελέτη της ίδιας επιστημονικής ομάδας, που ανίχνευε επιπλέον βιοδείκτες στα ούρα υγιών ατόμων κι αξιοποιούσε τις συγκεντρώσεις τους ως δείκτη για το επίπεδο υγείας, την επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών από τη διατροφή, την ανεπάρκεια βιταμινών και την ανταπόκριση του οργανισμού σε φαρμακευτικές παρεμβάσεις.

Με τα νέα δεδομένα, δημιουργείται μια «γραμμή αναφοράς» τιμών λιπαρών οξέων στο αίμα, οι οποίες συμβάλλουν στην περαιτέρω διερεύνηση των βιοχημικών αιτιών για διάφορες παθολογικές καταστάσεις και χαρτογραφούν πιθανές διατροφικές ελλείψεις. Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται και ο λόγος της πρόσληψης ω6/ω3 λιπαρών οξέων, σαν «κλειδί» για την διατροφική θωράκιση του οργανισμού ενάντια στην έλευση των «νοσημάτων της φθοράς», που γνωρίζουν αλματώδη αύξηση στην πατρίδα μας λόγω της εξέλιξης του δημογραφικού φαινομένου.

Ο πολυσύνθετος βιολογικός ρόλος των λιπαρών οξέων στον οργανισμό όπως και η σημασία της πρόσληψής τους από την διατροφή έχουν μελετηθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια κι έχουν εξαχθεί πολύτιμα συμπεράσματα για την υγεία.

Στην Ελλάδα, που ο ρυθμός γήρανσης του πληθυσμού είναι πλέον από τους μεγαλύτερους πανευρωπαϊκά, η δυνατότητα να εντοπίσουμε τα αίτια και να «φρενάρουμε» την έλευση των πιο διαδεδομένων χρόνιων νοσημάτων και των επιπλοκών τους με μια εξέταση αίματος και με «διορθωτικές» παρεμβάσεις που αφορούν στον τρόπο ζωής και τη διατροφή, έχει ανεκτίμητο αντίκτυπο στην Δημόσια Υγεία.

Διαβάστε τα ευρήματα της μελέτης όπως δημοσιεύτηκαν στο International Journal of Molecular Medicine εδώ.