Παιδιά και τεχνολογία: πώς οι οθόνες έγιναν η «ψηφιακή ηρωίνη» του σήμερα

Η Σούζαν είναι μια μητέρα ενος 6χρονου αγοριού που αγόρασε στον γιο της ένα tablet όταν ξεκίνησε στην πρώτη Δημοτικού για να μην είναι τεχνολογικά αναλφάβητος. Στην αρχή ο μικρός απολάμβανε τη γνώση, μετά ανακάλυψε το παιχνίδι, μετά μυήθηκε σε ψηφιακό παιχνίδι online, μετά το χάος. "Η Σούζαν έβλεπε αλλαγές στον Τζον" γράφει ο Kardaras.

"Είχε αρχίσει να απορροφάται όλο και περισσότερο από το παιχνίδι του, είχε χάσει το ενδιαφέρον του για το μπέιζμπολ και το διάβασμα βιβλίων και αρνούταν να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού. Μερικά πρωινά ξυπνούσε και της έλεγε οτι εβλεπε τετράγωνα στα όνειρά του. Αν και αυτο την απασχολούσε, πίστευε πως ο γιος της μπορει απλά να είχε ζωηρή φαντασία. Καθώς η συμπεριφορά του συνέχιζε να χειροτερεύει, προσπάθησε να του πάρει το παιχνίδι, αλλά ο Τζον άρχισε να έχει κρίσεις θυμού. Οι εκρήξεις του ήταν τόσο άσχημες που ενέδιδε, προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό της ξανά και ξανά ότι 'ειναι εκπαιδευτικό'. Τότε μια νύχτα συνειδητοποίησε πως κάτι δεν πήγαινε καθόλoυ καλά. Όταν η Σούζαν μπήκε στο δωμάτιο του για να ελέγξει αν ο γιος της κοιμόταν μετά την καληνύχτα τους "τρόμαξε".

Ο εξάχρονος καθόταν στο κρεβάτι του σχεδόν εκστασιασμένος. Μέσα στον πανικό της, η Σουζαν χρειάστηκε να τον ταρακουνήσει πολλές φορές για να συνέλθει. Δεν μπορούσε να καταλάβει πως το κάποτε υγιές, χαρούμενο αγοράκι της ειχε εθιστεί τοσο στο παιχνίδι που είχε μεταλλαχτεί σε έναν κατατονικό, ναρκωμένο άνθρωπο. Έναν τοξικομανή της τεχνολογίας".

Στο άρθρο του ο αρθρογράφος αναφέρεται στον Στιβ Τζομπς που είχε απαγορέψει στα παιδιά του να ασχολούνται με gadgets και οθόνες περισσότερο από όσο τους επέτρεπε αλλά και σε άλλα στελέχη της Silicon Valley που επιλέγουν να στέλνουν τα παιδιά τους μοντεσσοριανά όπου η χρήση της τεχνολογίας είναι περιορισμένη.

"Πολλοί γονείς καταλαβαίνουν ότι οι φωτεινές οθόνες έχουν αρνητική επιρροή στα παιδιά. Βλέπουμε τις επιθετικές εκρήξεις θυμού όταν παίρνουμε τις συσκευές μακριά και την ελλειπη ικανότητα συγκέντρωσης όταν τα παιδιά παύουν δέχονται αδιάκοπα ερεθίσματα από τις συσκευές τους. Ακόμα χειρότερα: βλέπουμε παιδιά που βαριούνται, που είναι απαθή, αδιάφορα και βαρετά όταν δεν έχουν μια συσκευή στα χέρια τους. Αλλά είναι ακόμα χειρότερο απ’ ότι πιστεύουμε" σημειώνει.

Στη συνέχεια όλα όσα αφηγείται είναι τρομακτικά, δυσοίωνα, ανησυχητικά. "Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι οθόνες μπορούν να επηρεάσουν το μπροστινό μέρος του εγκεφάλου με τον ίδιο τρόπο που το επηρεάζει η κοκαίνη. Η τεχνολογία είναι τόσο υπερδιεγερτική που ανεβάζει τα επιπεδα ντοπαμίνης όσο το σεξ. Αυτό το εθιστικό αποτελέσμα είναι ο λόγος που ο Dr. Peter Whybrow, διευθυντής του τμήματος νευροεπιστήμης στο UCLA αποκαλεί τις οθόνες "ηλεκτρονική κοκαϊνη", ενώ κινέζοι ερευνητές προτιμούν τον όρο "ψηφιακή ηρωίνη". Ο Dr. Andrew Doan, επικεφαλής του τμήματος έρευνας πάνω στους εθισμούς για το Πεντάγωνο και το αμερικάνικο ναυτικό αποκαλεί τα βιντεοπαιχνίδια και την τεχνολογία οθόνης "ψηφιακά ναρκωτικά".

Σήμερα εκατοντάδες κλινικές μελέτες δείχνουν ότι οι οθόνες αυξάνουν την κατάθλιψη, το άγχος και την επιθετικότητα και μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχωσικά επεισόδια κατά τα οποία ο παίκτης χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.

"Στην κλινική μου μελέτη με πάνω από 1000 εφήβους τα τελευταία 15 χρόνια, βρήκα το παλιό ρητό 'Μια ουγκιά πρόληψης αξίζει όσο μια λίβρα θεραπείας' να ταιριάζει απόλυτα όταν μιλάμε για εθισμό στην τεχνολογία. Μόλις το παιδί περάσει τη διαχωριστική γραμμή του αληθινού τεχνολογικού εθισμού, η θεραπεία μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Για την ακρίβεια, βρήκα πολύ ευκολότερο να θεραπεύσω χρήστες ηρωίνης και κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, παρά χαμένους στο μάτριξ video gamers ή εθισμένους στα social media και το Facebook".

Ο εθισμός τρομάζει

"Σύμφωνα με ανακοίνωση του 2013 της αμερικάνικης ακαδημίας παιδιάτρων, τα παιδιά από 8 έως 10 ετών ξοδεύουν 8 ώρες τη μέρα σε διάφορα ψηφιακά μέσα, ενώ οι έφηβοι περνούν 11 ώρες μπροστά σε οθόνες. 1 στα 3 παιδιά χρησιμοποιεί tablets ή smartphones πριν καν μιλήσουν. Όπως αναφέρει η Δρ. Kimberly Young στο βιβλίο “Internet Addiction” της Dr. Kimberly Young, 18% των χρηστών του internet στη φάση του κολλεγίου υποφέρουν από τεχνολογικό εθισμό στις ΗΠΑ" αναφέρει η New York Post και διευκρινίζει ότι για να αποτοξινωθεί ο εγκέφαλος ενός εθισμένου στις οθόνες χρήστη απαιτείται ολοκληρωτική αποχή από τα ψηφιακά μέσα.

"Η συνήθης περίοδος αποχής είναι από 4 εως 6 βδομάδες, αυτός είναι ο χρόνος που χρειάζεται για ένα υπερδιεργεμένο νευρικό σύστημα να κάνει 'επανεκκίνηση. Αλλά αυτό δεν είναι εύκολο στην τωρινή μας κοινωνία όπου οι οθόνες βρίσκονται παντού. Ένα άτομο μπορεί να ζήσει χωρίς ναρκωτικά ή αλκοόλ. Με τον τεχνολογικό εθισμό όμως, υπάρχουν παντού ψηφιακοί πειρασμοί" προσθέτει.

Στo ερώτημα πώς προστατεύουμε τα παιδιά από τη μάστιγα ο Δρ. Nicholas Kardaras διευκρινίζει ότι είναι κάτι δύσκολο, όχι όμως ανέφικτο.

"Το κλειδί είναι να αποτρέψεις τα παιδιά από το να κολλήσει σε οθόνες. Αυτό σημαίνει πραγματικά τουβλάκια αντί των ψηφιακών τους avatar, βιβλία αντί για tablets, φύση και άθληση αντί για τηλεόραση... Οι ψυχολόγοι καταλαβαίνουν πως η υγιής ανάπτυξη των παιδιών περιλαμβάνει επικοινωνία, δημιουργικό φανταστικό παιχνίδι και επαφή με τον αληθινό, φυσικό κόσμο. Δυστυχώς ο εθιστικός κόσμος της οθόνης θαμπώνει και εμποδίζει αυτές τις διαδικασίες υγιούς ανάπτυξης".

Στον επίλογο του ο αρθρογράφος επιστρέφει εκεί όπου ξεκίνησε. "Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Τζον ειναι πολυ καλυτερα. Χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή γραφείου και έχει βρει κάποια ισορροπία στη ζωή του: παίζει σε ομάδα και έχει αρκετούς φίλους στο σχολείο. Αλλά η μητέρα του είναι ακόμα σε επιφυλακή ως προς τη χρήση τεχνολογίας γιατί κάθε εθισμός μπορεί εύκολα να αποπλανήσει κάποιον σε στιγμές αδυναμίας του".

Παιδιά και Youtube, μια σχέση που μπορεί να είναι τοξική

Τα "ασαφή όρια" μεταξύ "αστέρων" του YouTube και των τηλεθεατών τους μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τα νεαρά παιδιά, προειδοποιεί η βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση NSPCC με ανησυχία. Μιλώντας σε ραδιοφωνική εκπομπή του ειδησεογραφικού δικτύου BBC η Έμιλι Τσέρι, μέλος της NSPCC, δήλωσε πρόσφατα ότι οι "YouTubers" (οι άνθρωποι που φτιάχνουν κανάλια και ανεβάζουν βίντεό τους στο YouTube) θα πρέπει να χτίζουν τη σχέση μεταξύ αυτών και των "ακόλουθών" με προσοχή.

"Ένα παιδί μου είπε πρόσφατα ότι το να ‘τσεκάρει' τους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το τι κάνουν οι αγαπημένοι του σταρ στο YouTube είναι τόσο σημαντικό για αυτόν όσο το φαγητό", δήλωσε η Τσέρι κατά τη διάρκεια ζωντανής εκπομπής στον ραδιοφωνικό σταθμό BBC Radio 5 Live.

Εκπρόσωπος του YouTube δήλωσε ότι οι δημιουργοί περιεχομένου στο YouTube είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για το "δικό τους περιεχόμενο και συμπεριφορά" στην πλατφόρμα βίντεο περιεχομένου.

"Ως εταιρία έχουμε θέσει στις κοινότητές μας σαφείς οδηγίες, οι οποίες καθορίζουν τους κανόνες στο YouTube", δήλωσε στο BBC η εκπρόσωπος της ψηφιακής πλατφόρμας Θία Ο'Χιρ. "Είναι πραγματικά σημαντικό για τους δημιουργούς να αντιλαμβάνονται τις ευθύνες που έρχονται όταν αποκτάς ένα ευρύ κοινό και μια παγκόσμια βάση ‘οπαδών'" πρόσθεσε.

"Προσπαθούμε επίσης να παρέχουμε πρακτική υποστήριξη και οδηγίες στους δημιουργούς ώστε να τους βοηθήσουμε να δημιουργήσουν το σωστό είδος περιεχομένου και να έχουν σωστή σχέση με τους οπαδούς τους" καταλήγει.

"Είναι ευθύνη των γονιών και των σχολείων να συμμετέχουν και να κατανοούν τι σημαίνει να είσαι ένα νεαρό άτομο στον 21ο αιώνα. Εμείς στο YouTube μεγαλώνουμε μαζί με την κοινότητα. Συχνά αναπτύσσουμε εργαλεία που ζητά η κοινότητα. Το YouTube έχει αυστηρούς κανόνες και θα διακόψει το κανάλι οποιουδήποτε δεν συμμορφώνεται με τις κατευθυντήριες γραμμές μας" αναφέρει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει καταγραφεί μικρός -αλλά σεβαστός- αριθμός ισχυρισμών ανάρμοστης συμπεριφοράς εναντίον προσωπικοτήτων του YouTube.

Oι τρεις κανόνες όπως τους υπενθύμισε η NSPCC

"Μην μοιράζεστε ποτέ τα προσωπικά σας στοιχεία στο Διαδίκτυο".

"Μην αποδέχεστε αιτήματα φιλίας από ανθρώπους που δεν γνωρίζετε στην προσωπική σας ζωή"

"Να συζητάτε με τους γονείς σας σχετικά με τι ιστοσελίδες επισκεπτόσαστε και το τι κάνετε".