Όνειρα φτιαγμένα στο χέρι

Παλιοί στη δουλειά, αλλά νέοι στο δρόμο

Μέσα στα χρόνια της κρίσης, ο πεζόδρομος της Αποστόλου Παύλου είδε τους πάγκους χειροτεχνών και μικροπωλητών να αυξάνονται ραγδαία. Οι περισσότεροι καινούργιοι παγκίτες, όσο κι αν αγαπούν την τέχνη τους, είχαν άλλα όνειρα για το μέλλον τους και ο δρόμος δεν ήταν η πρώτη τους επιλογή, στράφηκαν όμως σε αυτόν -οι μεγαλύτεροι- όταν έχασαν τη δουλειά τους ή -οι νεότεροι- όταν απελπίστηκαν από την άκαρπη αναζήτηση εργασίας.

"Στην αρχή ήταν πέντε άτομα εδώ, τα πέντε έγιναν δέκα και τώρα πρέπει να είμαστε τουλάχιστον 500 πάγκοι εδώ το Σαββατοκύριακο", μας λέει η Δήμητρα που βρίσκεται εδώ τα τελευταία τρία χρόνια, πουλώντας τα πλεκτά κοσμήματα που δημιουργεί. "Υπάρχουν πια εδώ και άνθρωποι που δεν είναι “του δρόμου”, είναι καινούργιοι. Άνθρωποι που έχασαν τις δουλειές τους. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί αργυροχρυσοχόοι που έκλεισαν τα εργαστήριά τους και ανάγκαστηκαν να βγουν εδώ έξω", συμπληρώνει δίνοντάς μας μια εικόνα για τη νέα ανθρωπογεωγραφία που διαμορφώθηκε στο Θησείο.

Επιστροφή στο Θησείο μετά από ...πολλά πτυχία

Η πρώτη επαφή της Δήμητρας με τους πάγκους του Θησείου ήταν στα 17 της. “Πιο πολύ για πλάκα το έκανα και για το χαρτζιλίκι, για μια σεζόν, και μετά το παράτησα, γιατί ξεκίνησα να σπουδάζω.” Η Δήμητρα σπούδασε αρχιτεκτονική στην Αγγλία, όπου έκανε και μεταπτυχιακό. “Πολλά πτυχία, πολλά χαρτιά... Όταν είσαι μικρός και σπουδάζεις, νομίζεις ότι ο κόσμος είναι δικός σου, τον κατακτάς. Μετά προσγειώνεσαι...” παρατηρεί, όχι χωρίς κάποια πίκρα.

Όταν επέστρεψε από τις σπουδές της, δεν κατάφερε να βρει δουλειά στον τομέα της, αλλά ούτε και να σταθεί επαγγελματικά κάπου αλλού. “Έτσι ξαναγύρισα εδώ, γιατί πάντα είχα μια τάση στη χειροτεχνία. Έχω σπουδάσει ζωγραφική, αγιογραφία και πιάνουν τα χέρια μου γενικά. Ξαναγύρισα για να μπορώ να έχω ένα μεροκάματο να πορεύομαι,” μας εξηγεί.

Από τη μικρή βιοτεχνία στην Αποστόλου Παύλου

Μια άλλοτε ανθηρή οικογενειακή βιοτεχνία που στη συνέχεια χτυπήθηκε από την κρίση έφερε τον 22χρονο Αλέξη και τη μητέρα του στο Θησείο, όπου πουλάνε μπλουζάκια ζωγραφισμένα στο χέρι. Ο Άλεξης ζωγραφίζει από μικρό παιδί, έτσι ήδη από τα 15 του, παράλληλα με το σχολείο, βοηθούσε μαζί με την αδελφή του τη μητέρα τους στην παραγωγή ζωγραφισμένων t-shirt για τις ανάγκες τις βιοτεχνίας.

“Εκείνη την εποχή, η άγορα ακόμα άνθιζε. Έτσι μετά από τη χονδρική, επειδή είχαμε πια φτιάξει όνομα στο συγκεκριμένο είδος, ανοίξαμε ένα μαγαζί στο Χαλάνδρι. Τότε ήταν που σιγά σιγά άρχισε να χτυπά η κρίση. Το μαγαζί, όπως καταλαβαίνεις, δεν πέτυχε και τα πράγματα γίνονταν όλο και πιο άσχημα,” μας είπε ο Αλέξης, του περιγράφοντας το χρόνικο της οικογενειακής του περιπέτειας. Κάνοντας ένα σύντομο πέρασμα από τα μπαζάρ, που λίγο μετά το πρώτο ξέσπασμα της κρίσης άνθισαν, κατέληξαν στον πεζόδρομο του Θησείου. “Ο δρόμος εδώ είναι το τελευταίο στάδιο, όπου έχουμε καταφέρει να είμαστε, διότι πραγματικά είναι το τελευταίο μέρος στο όποιο καταλήγουν οι άνθρωποι που κλείνουν τα μαγαζιά τους, μέσα από όλο αυτόν τον κύκλο,” κατέληξε ο Αλέξης.

Ένα σκληρό εργασιακό περιβάλλον

Η δουλειά στο δρόμο προσφέρει αυτονομία, δημιουργικότητα και τη χαρά της αμεσότητας στην επικοινωνία με τον κόσμο και τόσο η Δήμητρα, όσο και ο Αλέξης, δείχνουν να απολαμβάνουν αυτό που κάνουν. Με κέφι και χαμόγελο, τις ατέλειωτες ώρες που βρίσκονται στον πάγκο καθημερινά -τουλάχιστον 12 ώρες το καλοκαίρι- όχι μόνο εξυπηρετούν τους περαστικούς, αλλά και ανανεώνουν ακούραστοι το εμπόρευμά τους με νέες δημιουργίες. “Μου αρέσει πολύ αυτό που κάνω, με εκφράζει, είναι δημιουργικό,” υποστηρίζει η Δήμητρα. Τα παιδιά βέβαια είναι και σχετικά “φρέσκα” στο δρόμο και ακόμα δεν τους έχουν φθείρει τόσο οι δύσκολες συνθήκες. “Πιστεύω ότι και οι περισσότεροι που είναι εδώ το αγαπάνε αυτό που κάνουν. Βέβαια όσοι είναι εδώ πάρα πολλά χρόνια είναι πολύ κουρασμένοι, γιατί και σαν δουλειά είναι δύσκολη,” διαπιστώνει η Δήμητρα.

Οι απρόβλεπτες και δύσκολες καιρικές συνθήκες, η συνύπαρξη με τους άλλους παγκίτες, τα νομικά ζητήματα, η κούραση, οι φασαρίες, η ανασφάλεια κάνουν το δρόμο ένα ούτως ή άλλως πολύ σκληρό εργασιακό περιβάλλον. Πόσο μάλλον όταν καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτό άνθρωποι που όλη τους τη ζωή δούλευαν μέσα σε καταστήματα. “Άτομα τα οποία παλιά ήταν σε μαγαζιά στην αρχή είναι, όπως λέμε, “ψάρια”. Δηλαδή ερχόμαστε εδώ πέρα και δεν ξέρουμε ακριβώς πώς να αντιμετωπίσουμε τις φασαρίες, το κυνήγι που μερικές φορές συμβαίνει με την αστυνομία, και σιγά σιγά σκληραίνεις,” παρατηρεί ο Αλέξης. Και με την αισιοδοξία των 22 χρόνων του, βρίσκει και σ’αυτό ακόμη το θετικό και το χρήσιμο. “Αυτό μάλιστα μπορεί να σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις και άλλα πράγματα γύρω σου.”

Μειωμένη κίνηση, πεσμένη ψυχολογία

Οι περισσότεροι παγκίτες, με τους οποίους συνομιλήσαμε, συμφωνούν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα φέτος είναι το πόσο έχει μειωθεί η κίνηση και η αγοραστική δύναμη του κόσμου το τελευταίο διάστημα. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι αυτός είναι ένας από τους χειρότερους Ιουνίους των τελευταίων ετών, από τουριστική άποψη. “Δεν υπάρχει δουλειά όπως παλιότερα. Βγάλαμε το χειμώνα δουλεύοντας με τους Έλληνες, όπου καταλαβαίνεις από τη μάζα ότι η ψυχολογία είναι πολύ πεσμένη, περιμένουμε και τους τουρίστες, και είναι μαζεμένοι κι αυτοί. Γενικά είναι δύσκολα, όπως σε όλα τα επαγγέλματα, ακόμη κι αυτό έχει πάρει μια κάμψη,” μας λέει η Δήμητρα. “Μπορεί να περάσουν και εβδομάδες χωρίς να πουλήσεις, άρα πρέπει να είσαι λίγο ευέλικτος σε αυτή τη συγκεκριμένη θέση,” προσθέτει ο Αλέξης.

Μπορεί να ζήσει κάποιος μόνο από τον πάγκο;

Το μέσο μηνιαίο εισόδημα που βγάζουν από τη χειροτεχνία είναι μικρό και κάθε άλλο παρά σταθερό, ωστόσο αποτελεί το μόνο ουσιαστικό στήριγμα τόσο για τη Δήμητρα, όσο και για την οικογένεια του Αλέξη. “Τα βγάζω πέρα, μόνο και μόνο γιατί μένω σε ιδιόκτητο σπίτι. Τώρα βγάζω ίσα-ίσα τα έξοδά μου, τους λογαριασμούς και ίσως να πάω και μια βόλτα. Αν είχα να πληρώνω νοίκι, τα πράγματα θα ήταν πάρα πολύ δύσκολα,” λέει η Δήμητρα. Ο Αλέξης, από την άλλη, συμφωνεί, όμως βλέπει το θέμα και από μία άλλη οπτική. Το εισόδημα από τον πάγκο συντηρεί τον ίδιο και τη μητέρα του. “Είναι δύσκολο το πώς τα βγάζουμε πέρα, αλλά είναι δύσκολο με παλιά στάνταρ. Θα μπορούσε να είναι καλύτερα, και θα ευχόμουν να είναι καλύτερα, αλλά τώρα πρέπει να βάζεις προτεραιότητες στο πώς θα ξοδέψεις τα χρήματά σου, ανεξαρτήτως αν βγαίνουν δύσκολα ή όχι.”

Ρεαλισμός, φιλοδοξίες και όνειρα για το μέλλον

Όσο για το μέλλον; Η Δήμητρα βλέπει τον εαυτό της να δουλεύει έτσι για πολύ καιρό ακόμα. Όχι μόνο γιατί οι επαγγελματικές προοπτικές στον τομέα τις είναι πενιχρές στην Ελλάδα της κρίσης, αλλά και γιατί με τον καιρό έχει αγαπήσει τη δημιουργικότητα και την ελευθερία που της προσφέρει η χειροτεχνία.

Ο Αλέξης, από την άλλη, μόλις ολοκήρωσε τις σπουδές του στη σκηνοθεσία και ανυπομονεί να ανοίξει τα φτερά του. Το όνειρό του είναι φυσικά να κάνει ταινίες και, όπως μας λέει “λίγο στεγνά", δεν έχει καμία όρεξη να καθίσει εδώ για τα επόμενα χρόνια του, παρόλο που είναι διατεθειμένος να το κάνει μέχρι να εμφανιστεί η ευκαιρία που περιμένει.

Το θέμα είναι να είσαι λίγο οπτιμιστής και να μπορέσεις να σκεφτείς να κάνεις καλύτερα πράγματα.

καταλήγει βάζοντας τις τελευταίες πινελιές στο βατραχάκι που κοσμεί το μπλουζάκι που ζωγραφίζει.