Υπόθεση 14χρονου: Ο στρουθοκαμηλισμός της «προσωπικότητας»

Αλίμονο, η στάση αυτή δε διατηρήθηκε για πολύ, καθώς διάφοροι ψυχαναλυτές, ψυχοθεραπευτές, ψυχολόγοι εμπλουτίζουν τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ αναλύοντας το ψυχοπαθολογικό υπόβαθρο της προσωπικότητας του φερόμενου ως δράστη (παρεμπιπτόντως, δεν προσκρούει στη δεοντολογία η ανάλυση ψυχολογικού προφίλ δίχως πρότερη εξέταση του αναφερόμενου και με τόσο λίγη διαθέσιμη πληροφόρηση;)

Παρόλο που ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν τις πολλαπλά τραυματικές συνέπειες του ψυχισμού από πρακτικές εκφοβισμού συνομήλικων, το bullying εξακολουθεί να υποτιμάται από ορισμένους και να θεωρείται υπερ-ευαίσθητη προσοχή σε «φυσιολογικά», αναμενόμενα, παιδικά/εφηβικά πειράγματα. Κι αν κάποιοι απορούν με την ασημαντότητα της φερόμενης ως αφορμής στο υπό εξέταση έγκλημα της Θεσσαλονίκης, καλό θα ήταν να θυμόμαστε ότι, κατά περίπτωση, όχι σπάνια, συσσωρεύονται επιπρόσθετοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που οξύνουν τη σημασία της υφισταμένης κακοποίησης (π.χ. διαδράσεις στα πλαίσια μιας κλειστής κοινωνίας, περιορισμοί λόγω υπαγωγής σε συγκεκριμένο κοινωνικό στρώμα, «εξάπλωση» του εκφοβισμού από υιοθέτηση παρόμοιων συμπεριφορών και από άλλους συνομιλήκους).

Η ουσία του ζητήματος είναι πως, είτε αληθεύουν οι ισχυρισμοί του φερόμενου ως δράστη για συστηματικό bullying, είτε όχι, σε μία κοινωνία που έκλεισε μόλις ένα έτος από την υπόθεση Γιακουμάκη, καταδεικνύεται επιτακτικότατα η ανάγκη δομημένης παρέμβασης στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος. Η απλή παρακολούθηση προγραμμάτων και οι μεμονωμένες καμπάνιες κατά του σχολικού εκφοβισμού κρίνονται μέτρα επιφανειακά και ανεπαρκή , την ώρα που χρειάζεται ριζική αναδόμηση του τρόπου προσέγγισης της συναισθηματικής αγωγής και των διαπροσωπικών σχέσεων των παιδιών, δομικές επεμβάσεις στο δίπολο συνεργασίας σχολείου – οικογένειας και σωστή στελέχωση των σχολικών μονάδων με επαγγελματίες ψυχικής υγείας.

.

Οι αυθαίρετοι χαρακτηρισμοί, οι ψυχολογιοποιήσεις, το χτίσιμο νοσηρών ψυχοπροφίλ δεν ωφελούν κανέναν μακροπρόθεσμα, ειδικά όταν τα παραπάνω επισυμβαίνουν εις βάρος της προσεκτικής αναζήτησης των αλληλεπιδρόντων παραγόντων και των συνθηκών κάτω από τις οποίες μπορεί κάποιος να προβεί σε μια τέτοια πράξη. Διότι αν πάντοτε ευθύνεται για όλα η προσωπικότητα του εκάστοτε δράστη, θα διαθέτουμε άμεσα την ευκολότερη λύση: εγκλεισμός και περιθωριοποίηση. Αν όμως δεχτούμε να αποδώσουμε στην κοινωνία, την παιδεία, τη γαλούχηση που παρέχουμε στα παιδιά και τους αντισταθμιστικά ψυχοπροστατευτικούς παράγοντες που τους στερούμε, τις ευθύνες που τους αναλογούν, τότε θα αναγκαστούμε να προσανατολιστούμε σε δράση. Και παρόλο που ο προσανατολισμός αυτό θα είναι κοστοβόρος, σίγουρα δε συγκρίνεται με το τίμημα της απώλειας νεαρών ζωών.

*Η Αθηνά Δεσύπρη είναι Αναλύτρια Συμπεριφοράς-υπ. Δρ. "Κοινωνική Ψυχολογία των συγκρούσεων"