Πού βρίσκεται η Ελλάδα και πού οι εταίροι της

Τι αποφασίστηκε για τον Frontex τον Οκτώβριο

Ως προς το ζήτημα της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων, η Ελλάδα αποδέχτηκε τη διεύρυνση της επιχείρησης «Ποσειδών» του Frontex και την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ (με ενεργότερη συμμετοχή της Ύπατης Αρμοστείας στην περίπτωση της δεύτερης). Σ’ αυτό το σημείο, διευκρινίστηκε ότι o Frontex αναλαμβάνει μόνο να υποστηρίξει τις διαδικασίες καταγραφής των αφίξεων στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας.

Αποφασίστηκε, επίσης, η χρήση «ανάλογα με την περίπτωση» της χρήσης του μηχανισμού RAPID, που θα πρέπει να είναι «δεόντως εξοπλισμένος» και η συνεργασία με τον Frontex για την καταγραφή και δακτυλοσκόπηση και την επιτήρηση των «σερβοκροατικών συνόρων».

Ως προς τη διαχείριση των προσφυγικών ροών αποφασίστηκε η διασφάλιση πλήρους δυνατότητας για την καταγραφή των αφίξεων με τη «μέγιστη χρήση βιομετρικών δεδομένων», η ανταλλαγή πληροφοριών σε 24ωρη βάση και με τη συνεργασία των ευρωπαϊκών αρχών, η επιτάχυνση των προσπαθειών με τη συνδρομή του Frontex, τόσο σε εθνικό όσο και σε διακρατικό επίπεδο, για την επαναπροώθηση μεταναστών, για τους οποίους κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν συντρέχουν λόγοι διεθνούς προστασίας.

Ο διεθνής Τύπος υποδέχτηκε τη συμφωνία χωρίς τη γραφειοκρατική γλώσσα και τις λεπτές διατυπώσεις που συνηθίζονται στις συναντήσεις της ευρωπαϊκής οικογένειας για να ειπωθεί αυτό που όλοι γνωρίζουν από πριν, αλλά εστίασε στα νούμερα.

Η συμφωνία αφορούσε τη δημιουργία χώρων υποδοχής για 50.000 πρόσφυγες στα Δυτικά Βαλκάνια και 50.000 στην Ελλάδα. Ήταν τότε που ο Αλέξης Τσίπρας θριαμβολόγησε ότι απέρριψε «τρεις παράλογες προτάσεις».

Η διαφοροποίηση του προσχεδίου από τις επιθυμίες των εταίρων, όπως διέρρεαν προηγουμένως στα ΜΜΕ, ήταν ότι οι 50.000 πρόσφυγες δεν θα συγκεντρώνονταν σε έναν χώρο, αλλά θα μοιράζονταν σε διάφορα hotspot ανά την επικράτεια χωρητικότητας 30.000 και επιδότηση ενοικίου για άλλους 20.000 με τη στήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και την αναμενόμενη χρηματοοικονομική στήριξη φορέων όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Τα υπόλοιπα δύο που ανέφερε ο πρωθυπουργός είχαν να κάνουν με τις λεπτές διατυπώσεις. Η χώρα που δεν συμφωνεί με την υποδοχή προσφύγων στο έδαφός της θα πρέπει να αρκεστεί στην ενημέρωσή της από τη γείτονα, στα κοινά σύνορα της οποίας έχουν προωθηθεί ομάδες προσφύγων. «Τα κράτη-μέλη πρέπει να αποθαρρύνουν την κυκλοφορίας των προσφύγων ή μεταναστών στα σύνορα μιας άλλης χώρας της περιοχής χωρίς να ενημερώσουν τις γειτονικές χώρες».

Η τρίτη παράλογη πρόταση αφορούσε στην παρουσία του Frontex στα βόρεια σύνορα της χώρας. Ο κ. Τσίπρας τόνιζε ότι «η μοναδική ανάμιξη του Frontex θα αφορά την ταυτοποίηση προσφύγων που πιθανόν δεν θα έχουν ταυτοποιηθεί στα νησιά».

Τι αποφασίστηκε για τα εξωτερικά σύνορα τον Νοέμβριο

Έκτοτε, πολλά άλλαξαν. Στις 11-12 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε μια πανηγυρική διάσκεψη κορυφής ανάμεσα σε ΕΕ και Αφρική που συνοδεύτηκε από την ανεπίσημη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Μία μέρα μετά και αφού είχαν τακτοποιήσει τις μεταναστευτικές εκκρεμότητες με τους Αφρικανούς ηγέτες, προετοιμάζοντας στο παρασκήνιο τη σύγκλιση με την Τουρκία, οι Ευρωπαίοι ήρθαν αντιμέτωποι με την αποτρόπαια επίθεση στο Παρίσι.

Το τελευταίο Συμβούλιο Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις πραγματοποιήθηκε στις 20 Νοεμβρίου, στον απόηχο εκείνου του χτυπήματος. Τέσσερις μετά ήρθε η κατάρριψη του ρωσικού Su-24 από την πολεμική αεροπορία της Τουρκίας στα συροτουρκικά σύνορα, λίγα χιλιόμετρα από τη μοναδική ρωσική βάση στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι εξελίξεις έτρεχαν με αστραπιαία ταχύτητα, δημιουργώντας αναταραχή στη βραδυκίνητη πολιτική ηγεσία της Ευρώπης.

Σε εκείνη τη συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών και Δικαιοσύνης, αποκαλύφθηκε το έντονο παρασκήνιο των τελευταίων μηνών αναφορικά με τις θέσεις της Γαλλίας, που ζητούσε αλλαγή του Σένγκεν θορυβημένη από το χτύπημα στο Charlie Hebdo, και την αδράνεια των Ευρωπαίων, που είχαν καταστρώσει όλο το σχέδιο περαιτέρω ασφαλειοποίησης του μεταναστευτικού, αλλά δεν είχαν προχωρήσει στην εφαρμογή του, καθώς το ενδιαφέρον έως τότε μονοπωλούσε η διευθέτηση του ελληνικού προγράμματος.

Εν τέλει, αυτά που αποφασίστηκαν στο προηγούμενο Συμβούλιο τον Νοέμβριο, από τη μία του νομίσματος για το μεταναστευτικό και από την άλλη για την τρομοκρατία, πυροδότησαν το δημόσιο διάλογο για την κατεύθυνση που παίρνει η ΕΕ σε σχέση με τις ιδρυτικές της αρχές. Υπό την ασφυκτική πίεση των τετελεσμένων στο πεδίο και με την προσφυγική κρίση να «αναβαθμίζεται» σε ζήτημα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, οι 28 υπουργοί Εσωτερικών και Δικαιοσύνης αποφάσισαν τη μεταρρύθμιση προς το αυστηρότερο του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν, ζητώντας από την Κομισιόν να παρουσιάσει έως το τέλος του έτους τις σχετικές προτάσεις της.

Μέσα από έναν μακροσκελή κατάλογο ακρωνυμίων και πολιτικών, αναδείχθηκε ως μείζονα προτεραιότητα η αναβάθμιση της συνεργασίας στην ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη-μέλη και τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες.

Στο πλαίσιο αυτό, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ότι o Frontex, μεταξύ άλλων:

• θα συνδράμει τα κράτη-μέλη για την αυστηροποίηση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, ώστε σε συνεργασία με την Europol να ανιχνεύονται πιθανοί αλλοδαποί τρομοκράτες μαχητές και διακινητές όπλων,
• θα συνεργαστεί στενά με τις Europol και Eurojust, ιδίως στο πλαίσιο των hotspots, και να έρθει σε συμφωνία με την Europol για την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων, κάτι που θα πρέπει να μην καθυστερήσει ώστε να καταστεί εφικτή η συνεργασία από 1ης Ιανουαρίου 2016.

Από την πλευρά τους τα κράτη-μέλη θα αναλάμβαναν, μεταξύ άλλων:

• να αναβαθμίσουν εν όψει των προσεχών αποφάσεων της Κομισιόν τα συστήματα διασυνοριακού ελέγχου (ηλεκτρονική διασύνδεση με την Europol σε κάθε συνοριακό πέρασμα και αυτόματο σκανάρισμα ταξιδιωτικών εγγράφων) έως τον Μάρτιο του 2016,
• να διασφαλίσουν ότι τα hotspots θα είναι εφοδιασμένα με την κατάλληλη τεχνολογία. Αξιωματικοί της Europol θα συνεπικουρούν ως «guest officers» στις διαδικασίες καταγραφής στα hotspots,
• να ενδυναμώσουν τους ελέγχους στα «σύνορα που είναι περισσότερο εκτεθειμένα», κυρίως με την ανάπτυξη «όταν το απαιτούν οι περιστάσεις» Ομάδων Ταχείας Επέμβασης στα Σύνορα (RABIT).

Κοινός παρονομαστής όλων των παραπάνω είναι η εμμονή στην λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και συστηματική καταγραφή των αφίξεων. Διαπιστώνεται δε ότι οι λεπτές διατυπώσεις για το ρόλο του Frontex, όπως είχαν εμφανιστεί στα 17 σημεία του Οκτωβρίου είχαν αρχίσει να παίρνουν μια άλλη διάσταση.

Πιο συγκεκριμένα, διαβάζοντας κανείς εκείνο το κείμενο διαπίστωνε ότι η επιχειρησιακή αναβάθμιση του Frontex στα εξωτερικά σύνορα δεν αφορούσε τους πρόσφυγες, αλλά τους πιθανούς τρομοκράτες. Το μοναδικό δε σημείο, όπου διατυπωνόταν η πρόσκληση για βοήθεια από τις Frontex και Europol στους αυξημένους ελέγχους των βαλκανικών συνόρων, αφορούσε στο λαθρεμπόριο πυροβόλων όπλων και ένα πλαίσιο πολυμερούς πρωτοβουλίας στα Βαλκάνια για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.

Για το προσφυγικό, η αναβάθμιση του Frontex περνούσε μέσα από την ανάπτυξη δυνάμεων RABIT. Δηλαδή, έναν μηχανισμό ταχείας επέμβασης με τη συμμετοχή συνοριοφυλάκων και από άλλα κράτη-μέλη, στόχος του οποίου είναι να παράσχει ενισχυμένη τεχνική και επιχειρησιακή συνδρομή, για μια περιορισμένη περίοδο και που, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό, «παρεμβαίνουν κατόπιν αιτήματος ενός κράτους μέλους το οποίο αντιμετωπίζει καταστάσεις που έχουν επείγοντα και εξαιρετικό χαρακτήρα, οι οποίες προκύπτουν από τη μαζική εισροή λαθρομεταναστών».

Το πραγματικά καινοτόμο, όμως, στοιχείο του δραματικού εκείνου τελευταίου Συμβουλίου ήταν η ενοποίηση των βάσεων δεδομένων των διάφορων ευρωπαϊκών υπηρεσιών, όπου η Κομισιόν καλούνταν «όσο επικαιροποιεί τις προτάσεις της» να συμπεριλάβει και την απαραίτητη «στέρεα νομική βάση» για τη συμμετοχή του Frontex στη μάχη κατά της τρομοκρατίας και για την πρόσβαση του οργανισμού στις σχετικές βάσεις δεδομένων.

Προφανώς, πολλά περισσότερα έχουν συζητηθεί και διατυπωθεί σαφέστερα στο παρασκήνιο και στις διαβουλεύσεις που γίνονται σε επίπεδο αξιωματούχων και εκπροσώπων κυβερνήσεων. Διαπιστώνει, όμως, κανείς ότι πρόκειται για μία υπερ-γραφειοκρατική διαχείριση του προσφυγικού, το βάρος της οποίας δεν φαίνεται να αντέχουν ούτε οι ίδιοι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί.

Στο ίδιο το εσωτερικό έγγραφο, μεταξύ προεδρίας του Συμβουλίου και προπαρασκευαστικής επιτροπής των μονίμων εκπροσώπων των κρατών-μελών (COREPER II), όπου διαβάστηκε η απειλή εξόδου της Ελλάδας από τον Σένγκεν, αναφέρεται ότι «στο COREPER της 26ης Νοεμβρίου η Κομισιόν υπέδειξε ότι η 8η εξαμηνιαία έκθεσή της δεν θα είναι έτοιμη για τη συνάντηση του Συμβουλίου Δικαιοσύνη και Εσωτερικές υποθέσεις του Δεκεμβρίου (σ.σ. σήμερα 3/12), αλλά θα ενσωματωνόταν στο μελλοντικό πακέτο περί συνόρων».

Την απόφαση για διεξαγωγή στη σημερινή σύνοδο «αναλυτικής συζήτησης σχετικά με τη λειτουργία του χώρου Σένγκεν (1η Μαΐου 2015 - 31 Οκτωβρίου 2015) και τα διδάγματα από την προσωρινή επανεισαγωγή των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, βάσει της 8ης εξαμηνιαίας έκθεσης της Επιτροπής» είχε πάρει το Συμβούλιο της 9ης Νοεμβρίου.

Αλλά, η Επιτροπή δεν πρόλαβε και ως εκ τούτου, η προεδρία του Λουξεμβούργου «συμπεραίνει ότι οι υπουργοί σήμερα θα κληθούν να διεξάγουν συζήτηση με βάση το έγγραφο της προεδρίας» (όπου και αναφέρεται το επίμαχο εδάφιο για διετή εφαρμογή ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα) και «ένα ερωτηματολόγιο».

Πώς αποτιμά η ΕΕ την πορεία των πραγμάτων

Στις 11 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έβγαζε δελτίο Τύπου σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί από τη συνάντηση των 11 ηγετών στις 25 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες, ενημερώνοντας για τις συζητήσεις που διεξάγονταν ανάμεσα στους εκπροσώπους κάθε χώρας και τους εκπροσώπους της Κομισιόν, της προεδρίας του Λουξεμβούργου, της ολλανδικής προεδρίας που ακολουθεί το επόμενο εξάμηνο, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, του Frontex και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO). Την Ελλάδα σε αυτήν την τρίτη συνάντηση εκπροσωπούσε η σύμβουλος του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής Ελένη Τάκου.

Από τις συμμετοχές ξεχωρίζει αναμφίβολα αυτή του εκπροσώπου της Γερμανίας, Ούβε Κορσέπιους (Uwe Corsepius). Από το 2005 έως το 2011, ο Κορσέπιους ήταν ο επικεφαλής σύμβουλος επί ευρωπαϊκών θεμάτων της Άγκελα Μέρκελ, ο άνθρωπος που προετοίμασε όλη τη γερμανική ατζέντα για τη συνθήκη της Λισαβόνας και αυτός που δούλεψε για να την ανασυστήσει μετά το ιρλανδικό δημοψήφισμα. Από το 2011 έως τα τέλη του περασμένου Ιουνίου, είχε αναλάβει ένα από τα πιο υψηλόβαθμα αξιώματα στην ΕΕ, αυτό του γ.γ. του Συμβουλίου της ΕΕ, (του έταιρου νομοθετικού βραχίονα της ΕΕ μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) και ως ο άνθρωπος που προετοίμαζε τη συμμετοχή της Μέρκελ στις συνόδους των G8. Τον Ιούνιο, επανήλθε στο πλευρό της Μέρκελ στη θέση που κατείχε ως σύμβουλος ευρωπαϊκής πολιτικής.

Στιγμιότυπο από την άτυπη σύσκεψη για την Ελλάδα, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις 19 Μαρτίου 2015, στις Βρυξέλλες. Συμμετέχουν επτά πρόεδροι: ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, η καγκελάριος της Γερμανίας Άγκελα Μέρκελ, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκή Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο πρόεδρος της Ελληνικής Κυβέρνησης Αλέξης Τσίπρας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Αλλά, μόνο έναν σύμβουλος: ο Ούβε Κορσέπιους της Άγκελα Μέρκελ - Πηγή: The European Union

Σε ό,τι αφορά τις ελληνικές υποθέσεις, τον βλέπουμε στο ίδιο τραπέζι με τους Μέρκελ, Ολάντ, Ντράγκι, Τουσκ, Γιούνκερ, Ντάισελμπλουμ και Τσίπρα, στην εκτός επίσημου προγράμματος συνάντηση που είχε ζητήσει ο τελευταίος στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 19ης Μαρτίου, όταν σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής αναλάμβανε να πάρει πάνω του την πολιτική διαπραγμάτευση έναν μήνα μετά τη συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου, η οποία εξελισσόταν άσχημα με τους Ευρωπαίους να εμμένουν στις γνωστές θέσεις για τήρηση των δεσμεύσεων. Τέσσερις ημέρες μετά, ο Αλέξης Τσίπρας θα πραγματοποιούσε την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στο Βερολίνο.

Για τον Κορσέπιους έχει ειπωθεί ότι έχει «μεγαλύτερη ισχύ από τους περισσότερους υπουργούς Εξωτερικών», ότι είναι «τραχύς» και «δεν δείχνει κατανόηση στα συμφέροντα και τις ανάγκες των άλλων» (Spiegel), ότι ένας από τους «ανθρώπους του Βερολίνου που ελέγχουν τις Βρυξέλλες» και «κατευθύνει την ατζέντα που καθορίζει τις ευρωπαϊκές συναντήσεις» (Euractiv) και η περιγραφή «ανθρώπου με αγορίστικο πρόσωπο αλλά ορμητική συμπεριφορά» (Financial Times Deutschland). Συμπεριλαμβάνεται στη λίστα απαγόρευσης εισόδου στη Ρωσία στο πλαίσιο των αντιποίνων της Μόσχας για τις κυρώσεις της ΕΕ. Τα παραπάνω υπενθυμίζονται για να κατανοηθεί σε ποιο επίπεδο συμμετέχει το Βερολίνο στις συζητήσεις για το προσφυγικό και ποια είναι η πολιτική που σχεδιάζει.

Αν μη τι άλλο, έχει ενδιαφέρον η αναφορά των Financial Times για αξιωματούχους που έθιξαν το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων αναφορικά με «μια νομική απαίτηση ότι μόνο οι Ελληνες επιτρέπεται να φρουρούν τα σύνορα της χώρας». Το βρετανικό δημοσίευμα έκανε λόγο για «εξαγριωμένους Γερμανούς», επειδή η Αθήνα πέρασε την «κόκκινη γραμμή» να μην επιτρέψει στον Frontex να έρθει να βοηθήσει», πυροδοτώντας τη συζήτηση για αποπομπή της Ελλάδας.

Στις προ μηνός συζητήσεις, όπου συμμετείχε και ο εξ απορρήτων της Γερμανίδας καγκελαρίου, o Frontex ανέφερε ότι:

• Η καθημερινή ανταλλαγή πληροφοριών λειτουργεί καλά και θα βελτιωθεί περισσότερο έως τις 13 Νοεμβρίου εν όψει workshop που θα διοργανωνόταν στη Βαρσοβία την προηγούμενη ημέρα.
• Από τους 400 αστυνομικούς που είχε συμφωνηθεί να ενταχθούν στη συνοριοφυλακή της Σλοβενίας, οι 182 είχαν καταφτάσει και γίνονταν συζητήσεις για άλλους 144.
• Σχετικά με την ενίσχυση της παρουσίας της στον βαλκανικό διάδρομο, o Frontex επιβεβαίωσε ότι έλαβε απαντήσεις από Βουλγαρία, Κροατία και Ελλάδα στις επιστολές που είχε αποστείλει στους τοπικούς συνδέσμους και τα αρμόδια υπουργεία· για την Ελλάδα αυτό αφορούσε την αναβάθμιση της «Επιχείρησης Ποσειδών». O Frontex δήλωσε έτοιμoς να αναπτυχθεί περισσότερο στην Ελλάδα όταν ολοκληρωθούν οι τελικές διευθετήσεις και καταφτάσουν οι αρχηγοί των ομάδων.
• Ενημέρωσε ότι τα κράτη-μέλη απέστειλαν 320 συνοριοφύλακες για την «Επιχείρηση Ποσειδών» από τους 775 που έχει ζητήσει, και θα αναπτυχθούν σταδιακά ανάλογα με τις επιχειρησιακές ανάγκες.

Η ενημέρωση έκλεινε με τη διαπίστωση ότι «είναι απαραίτητο να αυξηθεί η ικανότητα υποδοχής προσφύγων στα Δυτικά Βαλκάνια και την Ελλάδα», ενώ συζητήθηκε και η «ανάγκη αύξησης της διάρκειας παραμονής στα διάφορα σημεία κατά μήκος του βαλκανικού διαδρόμου».

Σημειώνεται ότι στην πρώτη συνάντηση των εκπροσώπων στις 29 Οκτωβρίου, οι Αυστρία, Σερβία, Κροατία και Σλοβενία ενημέρωναν ότι έχουν άμεσα προς διάθεση 5.000, 3.000, 2.000 και 2.000 θέσεις υποδοχής αντίστοιχα, δηλαδή 12.000 από τις 50.000 που προβλέπεται για τις χώρες του βαλκανικού διαδρόμου.

Προφανώς, στο διάστημα του ενός μηνός που μεσολάβησε το κλίμα θα πρέπει να επιδεινώθηκε δραματικά (ή να διευθετήθηκε η ακανθώδεις εκκρεμότητα της Τουρκίας), αν κρίνουμε από τον καταιγισμό διαρροών των τελευταίων ημερών, που βάζουν την Ελλάδα στο στόχαστρο, εν όψει του νέου γύρου συναντήσεων για το θέμα και με το 2016 να πλησιάζει χωρίς θεαματική πρόοδο και απτά αποτελέσματα.

Τα νούμερα της κρίσης

Πριν από λίγες ημέρες, την Δευτέρα 30 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνόψιζε πώς έχουν τα πράγματα αναφορικά με το σύνολο των μέτρων και των δεσμεύσεων για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.

Τα μέτρα που πρότεινε η Κομισιόν και υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο στις 14 και 22 Σεπτεμβρίου για την μετεγκατάσταση 160.000 ανθρώπων που χρήζουν ξεκάθαρης διεθνούς προστασίας θα επιτρέψουν μια σημαντική, αν και μερική, μείωση των πιέσεων για τα περισσότερα κράτη-μέλη που πλήττονται. Είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμοστούν τώρα πλήρως όλα αυτά τα μέτρα. Για να μπορούν αυτά τα σχήματα να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, τα κράτη-μέλη πρέπει γρήγορα ανταποκριθούν στην πρόσκληση να αποστείλουν εμπειρογνώμονες για τη στήριξη του έργου των hotspots, να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή τις δυνατότητες υποδοχής, και να προσδιορίσουν τους συνδέσμους που θα έχουν την επαφή με την Ελλάδα και την Ιταλία και θα συντονίζουν τις μετεγκαταστάσεις προσφύγων, καθώς και τις εθνικές προσπάθειες επανεγκατάστασης.

Αν έως την περασμένη Δευτέρα, τα κράτη-μέλη δεν είχαν κάνει αυτό το οποίο η Επιτροπή θεωρεί ζωτικής σημασίας, πώς την επόμενη ημέρα βγήκε η Ελλάδα κατηγορούμενη για καθυστερήσεις, με ανώνυμες αλλά και επώνυμες απειλές, όπως αυτή του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο (Robert Fico), που μιλώντας εξ ονόματος όλων -ή ως άλλος RABIT- δήλωνε την Κυριακή ότι «δεν μπορούμε να ανεχτούμε ένα μέλος να αρνείται ανοιχτά να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του για την προστασία των συνόρων Σένγκεν»;

Ένα μέρος της απάντησης είναι οι αριθμοί. Χαρακτηριστικά είναι τα τελευταία νούμερα για τους χώρους μετεγκατάστασης. Σύμφωνα με τα πρόσφατα δημοσιεύματα η Ελλάδα κατηγορείται ότι δεν έχει εκπληρώσει την υπόσχεσή της να οργανώσει τρεις πτήσεις για την επανεγκατάσταση προσφύγων σε άλλα κράτη-μέλη.

Όπως αναφέρεται σε όλα τα έγγραφα, η ΕΕ έχει υποσχεθεί την επανεγκατάσταση 160.000 προσφύγων σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης.

Έως τη διάσκεψη κορυφής της Μάλτας είχαν μετεγκατασταθεί μόλις 30 πρόσφυγες από την Ελλάδα και 117 από την Ιταλία, ενώ οι Ευρωπαίοι εταίροι είχαν ετοιμάσει μόλις 1.418.

Τα τελευταία στοιχεία (2/12) λένε ότι ο αριθμός από την Ιταλία έχει αυξηθεί στους 129, δηλαδή μέσα σε έναν περίπου μήνα η Ιταλία προώθησε προς Βορρά μόλις 12 πρόσφυγες, ενώ η Ελλάδα κανέναν.

Όπως το έθεσε ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ από τη σύνοδο της Μάλτας, «με αυτόν τον ρυθμό, το σχέδιο θα ολοκληρωθεί το 2101».

Αν, όμως, η μισή αλήθεια βρίσκεται στις αφετηρίες Ελλάδας και την Ιταλίας, η άλλη μισή βρίσκεται στους υποδοχείς της κοινής προσπάθειας. Οι 1.418 διαθέσιμες θέσεις στις αρχές του Νοεμβρίου έχουν γίνει 3.616, δηλαδή 2,5 φορές παραπάνω. Προλαβαίνουν να γίνουν 160.000 έως το τέλος του έτους;

Ενδεικτικά με βάση τα δημοσιοποιημένα στοιχεία:

• Η Γερμανία έχει δημιουργήσει 30 θέσεις με υπόλοιπο 27.525 θέσεων που υποχρεούται και έχει δεχτεί 11 πρόσφυγες από την Ιταλία, ενώ δεν έχει ορίσει σύνδεσμο με την Ελλάδα
• Το Λουξεμβούργο έχει δημιουργήσει 90 θέσεις με υπόλοιπο 527 και έχει δεχτεί 30 από την Ελλάδα.
• Η Αυστρία 0 από τις 1953, ενώ δεν έχει ορίσει σύνδεσμο με την Ελλάδα.
• Η Σλοβακία 0 από τις 902.

Στο σύνολο, από τις 160.000 θέσεις μετεγκατάστασης οι 61.774 δεν έχουν ακόμα κατανεμηθεί.

Σύμφωνα με τις σημερινές τοποθετήσεις του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννη Μουζάλα:

Ενώ η Ελλάδα δικαιούται να κάνει 66.400 μετεγκαταστάσεις σε δύο χρόνια, οι χώρες της ΕΕ έχουν στείλει μόνο 295 θέσεις και μόλις οκτώ χώρες ήταν αυτές οι οποίες δέχτηκαν. Από τις 295, έχουν απαντήσει στα δικά μας αιτήματα για 79 θέσεις. Επίσης, εμείς σήμερα έχουμε 150 ανθρώπους έτοιμους για μετεγκατάσταση, τους οποίους δεν μπορούσαμε να μεταφέρουμε και για οικονομικούς λόγους, γιατί τα λεφτά ξεκλειδώθηκαν χτες.

Ως προς τους συνοριοφύλακες του Frontex, από τους 775 έχουν αποσταλεί 447 (από 320 έως τις 11/11 και 291 έως τις 21/10), ενώ από τους 374 εμπειρογνώμονες της EASO έχουν σταλεί 176.

Στα ελληνικά hotspots έχουν σταλεί 54 αξιωματικοί του Frontex στη Λέσβο, 15 στη Χίο, 11 στη Σάμο, 9 στη Λέρο και 12 στην Κω, σύνολο 101, ενώ στην Ελλάδα βρίσκονται 5 άνθρωποι της EASO, 4 από τα κράτη-μέλη και 1 από το μόνιμο προσωπικό. Στα ιταλικά hotspots, έχουν σταλεί 55 του Frontex και 2 της EASO.

Για το συγκεκριμένο θέμα, ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας υποστήριξε:

Έχουμε ζητήσει από τον Μάιο, πριν γίνω εγώ υπουργός, 318 άτομα για τον Frontex. Εγώ ως υπηρεσιακός υπουργός και μετά, κάθε φορά επανέρχομαι σε αυτό το θέμα. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα επιχειρούν στο έδαφος 40, στην ουσία είναι 100 εναλλασσόμενοι. Και εμείς επιμένουμε και ζητάμε και άλλους. Στις 25/9/2015 κατέθεσα οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος. Εκεί ζητάμε 1.600 αστυνομικούς του Frontex για να καλύψουμε τις προσφυγικές ροές. Δεν έχουμε λάβει απάντηση.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπόσχονται λύσεις μέσα από τα νούμερά τους, ακολουθώντας την ίδια μανιέρα όπως στη διαχείριση κρίση χρέους της ευρωζώνης, με τη διαφορά ότι (ατυχώς για αυτούς) στα ζητήματα ασφαλείας δεν υπάρχει ένας Μάριο Ντράγκι που να κάνει τα πάντα για να σώσει την ευρωασφάλεια, μετερχόμενος αντισυμβατικών εργαλείων χαλάρωσης. Η Ευρώπη μπορεί να τυπώνει ευρώ, ώστε να δημιουργεί safe heaven για τις χρηματοδοτικές της ανάγκες, αλλά δεν μπορεί να τυπώνει ασφαλή καταφύγια για τους κατατρεγμένους.

Η συνέχεια δεν φαίνεται να ξεφεύγει των προσδοκιών σε άλλο ένα κρίσιμο ευρωπαϊκό ζήτημα, όπου οι απαντήσεις είναι πολιτικές και ως τέτοιες επιβάλλονται.