Η δύσκολη εξίσωση της Συνόδου ΕΕ - Τουρκίας στη Βάρνα και οι σχέσεις ανάγκης

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ θα λάβουν μέρος στη Σύνοδο η οποία έχει στόχο την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας.

Η πρωτοβουλία για αυτή τη συνάντηση σε επίπεδο κορυφής ανήκει στον Μπορίσοφ, ο οποίος κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Ερντογάν, προθυμοποιήθηκε να παίξει το ρόλο μεσολαβητή για την βελτίωση των σχέσων με την Ευρώπη. Στο πλαίσιο της εκ περιτροπής προεδρίας της ΕΕ, που το τρέχον εξάμηνο έχει η Βουλγαρία, ο Μπορίσοφ φιλοδοξεί η σύγκλιση των δύο πλευρών να αποτελέσει μια καθοριστική στιγμή της βουλγαρικής προεδρίας.

Τα θέματα της ατζέντας περιλαμβάνουν το μεταναστευτικό και μια αξιολόγηση και ανανέωση της ήδη υπάρχουσας συμφωνίας, την τρομοκρατία, την ενέργεια και την οικονομική συνεργασία. Θέματα στα οποία η Τουρκία έχει ξεκάθαρη τοποθέτηση και αφορούν την ελληνική πλευρά άμεσα.

Τα τουρκικά Μέσα, λίγα εικοσιτετράωρα πριν τη Σύνοδο, αποτυπώνουν ένα κλίμα προσδοκιών για την επίλυση ζητημάτων τα οποία θεωρούνται φλέγοντα για την τουρκική πλευρά όπως η απελευθέρωση της τουρκικής βίζας και οι εξαγωγές τουρκικών αγαθών ενώ δεν παραλείπουν να αναφερθούν και σε αναθέρμανση των ενταξιακών συνομιλιών.

Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η Τουρκία στην προσπάθειά της να καθιερωθεί ως γεωστρατηγικός παίκτης που θα έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στη Μέση Ανατολή αλλά και η φιλοδοξία του Ερντογάν να γίνει ο ισόβιος Σουλτάνος, έχουν απομακρύνει την Τουρκία από το καθεστώς προς ένταξη χώρας, ενώ ταυτόχρονα την έχουν καταστήσει στα μάτια της ΕΕ, πολύ ισχυρή για να αγνοηθεί αλλά και πολύ απομακρυσμένη από τις αρχές της.

Η τουρκική πλευρά έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για πλήθος ζητημάτων: από την τοποθεσία της Συνόδου – θεωρεί ότι υποβαθμίζεται η σημασία της επειδή δεν διεξάγεται στις Βρυξέλλες -, την έλλειψη αλληλεγγύης της ΕΕ στο μεταναστευτικό παρότι έλαβε πολύ πρόσφατα το «πράσινο φως» για την εκταμίευση κονδυλίων ύψους 3 δισ., την αποθυμία της Ευρώπης να συνεργαστεί στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και κατά του κουρδικού PKK, μέχρι το ηχηρό μήνυμα για τις προκλητικές ενέργειες σε Αιγαίο, κυπριακή ΑΟΖ και την κράτηση των Ελλήνων στρατιωτικών, μια κριτική που απέρριψε ως «απαράδεκτη».

Με τα λόγια του Ντόναλντ Τουσκ, η Ευρωτουρκική Σύνοδος δεν πρόκειται να είναι εύκολη. Όμως είναι δεδομένο πως όσο η Τουρκία χρειάζεται την ΕΕ, άλλο τόσο η Ευρώπη χρειάζεται την Τουρκία. Οι ευρωπαϊκές χώρες θεωρούν πως έχουν έναν ισχυρό σύμμαχο στο ΝΑΤΟ ενώ η συμφωνία για το μεταναστευτικό έχει φρενάρει τις ροές προς την ΕΕ.

Οι προσδοκίες είναι χαμηλές εκτός εάν, όπως υποστηρίζει κοινοτικός αξιωματούχος, η Τουρκία προβεί σε θεαματικές κινήσεις, κάτι που κανείς δεν πιστεύει πως μπορεί να γίνει.