Απογοητευτικές επιδόσεις για τους Έλληνες στα μαθηματικά

"Όλα τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μαθητές δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν ούτε ένα απλό και συνηθισμένο πρόβλημα", αναφέρει σε συνέντευξη στο "Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων" και στο "Πρακτορείο 104,9 fm" η αντιπρόεδρος της Ένωσης Ερευνητών της Διδακτικής των Μαθηματικών, καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ, Μαριάννα Τζεκάκη.

"Χρειάζονται ριζικές αλλαγές στις διδακτικές προσεγγίσεις από τους εκπαιδευτικούς", επισημαίνει η καθηγήτρια, ενώ για τα βιβλία των Μαθηματικών λέει πως "είναι προ καιρού ξεπερασμένα, εγκλωβίζουν ουσιαστικά τις διδακτικές προσεγγίσεις σε απομνημονευτικές μορφές και τυπικές λύσεις ασκήσεων, χωρίς ουσιαστική κατανόηση και αποτελούν έναν από τους παράγοντες, που καθυστερούν την βασική ανάπτυξη της μαθηματικής εκπαίδευσης και των μαθηματικών γνώσεων των μαθητών

Διαβάστε όλη τη συνέντευξη της κυρίας Τζενάκη

Ερώτηση: Υπάρχει ανάγκη για ριζική αναδιαμόρφωση των Προγραμμάτων Σπουδών για το σχολείο; Προκύπτει η ανάγκη αυτή από μη ικανοποιητικές επιδόσεις των μαθητών;

Απάντηση: Η βελτίωση της εκπαίδευσης γενικότερα ξεκινάει από τα Προγράμματα Σπουδών, που βάζουν στόχους, περιεχόμενα και διαδικασίες. Είναι για μας όλους, επί πολλά χρόνια, μία πολύ σημαντική προτεραιότητα, αλλά τα αποτελέσματα που καταγράφουμε δεν είναι ακόμα ικανοποιητικά, ούτε εντός της χώρας, ούτε συγκριτικά με τις άλλες χώρες της Ευρώπης.

Μιλώντας για τη Μαθηματική Εκπαίδευση, που γνωρίζω καλύτερα, η εικόνα από τους ουσιαστικές γνώσεις των μαθητών, αλλά και γενικότερα των πολιτών για ένα αντικείμενο όπως τα Μαθηματικά, του οποίου η σημασία δεν αμφισβητείται, είναι πραγματικά απογοητευτικές. Και μπορώ να σας πω ότι χειροτερεύουν χρόνο με τον χρόνο. Όλα τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μαθητές δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν ούτε ένα απλό και συνηθισμένο πρόβλημα. Αναρωτηθείτε πώς είναι δυνατό να αναγνωρίζουν όλοι ότι τα Μαθηματικά βρίσκονται πίσω από τις περισσότερες τρέχουσες εφαρμογές, που κανονίζουν τη ζωή μας, αλλά οι μαθητές όπως και οι πολίτες να κατανοούν ελάχιστα από αυτά.
Και μιλώντας για Μαθηματικά δεν εννοούμε βέβαια αυτά που οι περισσότεροι θα καταλάβαιναν, όπως σχήματα, αριθμούς και σύμβολα, αλλά εργαλεία και τρόπους σκέψης και επεξεργασίας καταστάσεων, που μπορούν να αξιοποιηθούν στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή των ατόμων.

Ερ.:Τι θα μπορούσε να γίνει;

Απ.:Ήδη από το 2011 συγκροτήθηκε μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων -αποτελούνταν από όλο το επιστημονικό δυναμικό της Ελλάδος, που διαθέτουμε για τη διδακτική των μαθηματικών- που επεξεργάστηκε ένα πρόγραμμα σπουδών για τα Μαθηματικά, για όλη την υποχρεωτική εκπαίδευση -δηλαδή από το Νηπιαγωγείο έως την τρίτη Λυκείου- συνεκτικό και με συνέχεια και σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες τάσεις. Το πρόγραμμα αυτό παραμένει ήδη για 5 χρόνια στα συρτάρια, όπως και άλλα προηγούμενα που έχουν εκπονηθεί, χωρίς εφαρμογή.

Ερ.:Παρόλα αυτά μπορεί να υλοποιηθεί και σήμερα;

Απ.:Σήμερα θα χρειαζόταν βεβαίως κάποιες βελτιώσεις, αλλά είναι κρίσιμο να υπογραμμιστεί ότι το σημαντικό στην αλλαγή της Εκπαίδευσης, γενικότερα, αλλά και της Μαθηματικής Εκπαίδευσης, ειδικά, δεν είναι τα Προγράμματα Σπουδών αλλά η εφαρμογή τους.

Όταν λέμε εφαρμογή εννοούμε αρχικώς το διαθέσιμο υλικό, που δεν είναι το βιβλίο- γιατί έχουμε κολλήσει σε αυτό και όλοι πιστεύουν ότι αυτό είναι το μόνο υλικό που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά- αλλά σκεφτείτε σε ποια πραγματικότητα ζούμε, χρειαζόμαστε χειραπτικό υλικό, υλικό παραστασιοποίησης και επεξεργασίας, τεχνολογία, κατάλληλο λογισμικό κλπ.

Για τα βιβλία, μπορώ να πω με βεβαιότητα, εκτός από ότι είναι προ καιρού ξεπερασμένα, εγκλωβίζουν ουσιαστικά τις διδακτικές προσεγγίσεις σε απομνημονευτικές μορφές και τυπικές λύσεις ασκήσεων, χωρίς ουσιαστική κατανόηση. Αποτελούν ουσιαστικά ένα από τους παράγοντες που καθυστερούν την βασική ανάπτυξη της μαθηματικής εκπαίδευσης και των μαθηματικών γνώσεων των μαθητών.

Ερ.:Τι γίνεται, όμως, με την επανεκπαίδευση των εκπαιδευτικών; Με όλες τις αλλαγές, που καλούνται να αφομοιώσουν, δε φθάνουν κάποια στιγμή ως αυτοδίδακτοι να διδάσκουν μαθήματα, τα οποία οι ίδιοι ουδέποτε διδάχτηκαν στο Πανεπιστήμιο;

Απ.:Είναι αυτονόητο ότι κάθε καινοτόμα αλλαγή σχετίζεται απόλυτα με τον εκπαιδευτικό και την εφαρμογή όσων πραγματοποιεί μέσα στην τάξη του. Σήμερα πια μιλάμε για έναν εκπαιδευτικό, που δεν ακολουθεί ένα σχολικό βιβλίο, αλλά προσπαθεί να δώσει στα παιδιά - τα μικρότερα και τα μεγαλύτερα - σημαντικές εμπειρίες μάθησης, προκλητικές και δημιουργικές δραστηριότητες και να ενεργοποιήσει τους μαθητές, να τους ενθαρρύνει να δράσουν, να επεξεργαστούν, να τεκμηριώσουν, να αναστοχαστούν και να καταλήξουν σε γενικευμένα συμπεράσματα.
Αναρωτηθείτε πώς είναι δυνατόν να ζούμε σε ένα πέλαγος τεράστιο γνώσεων και δυνατοτήτων, να έχουμε άπειρες πληροφορίες στη διάθεσή μας και εμείς να εγκλωβίζουμε τα παιδιά σε ένα σχολικό βιβλίο και μία σχολική ύλη, με την οποία κανείς πρέπει να ασχοληθεί.
Χρειάζονται ριζικές αλλαγές στις διδακτικές προσεγγίσεις από τους εκπαιδευτικούς και αυτό είναι πραγματικά ένα πολύ μεγάλο θέμα, που αφορά την Πολιτεία αρχικώς, τα Πανεπιστήμια, την Εκπαίδευση και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, μας αφορά όλους, σαν κοινωνία συνολικά.
Είναι σίγουρο ότι οι αλλαγές, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν την εκπαίδευση και τη γενικότερα τη μόρφωση των νέων παιδιών, που θα ζήσουν σε έναν κόσμο, τον οποίο οι περισσότεροι από μας δε μπορούμε να φανταστούμε, θέλουν πολύ μεγάλη προσπάθεια και πολλή δουλειά από όλους μας. Θα ήταν αισιόδοξο αν κάποιες από αυτές τις αλλαγές είχαν δρομολογηθεί, αλλά λυπάμαι που θα σας πω- εγώ είμαι πάνω από 25 χρόνια στο ζήτημα αυτό- ούτε καν προτάσεις δεν έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται ή να επεξεργάζονται, για να δούμε τι θα κάνουμε στη συνέχεια.

Ερ.:Την πρόταση που αναφέρατε, το Πρόγραμμα Σπουδών για τα Μαθηματικά, προτίθεστε να την καταθέσετε εκ νέου;

Απ.:Είναι κατατεθειμένη και σαφώς και είμαστε διατεθειμένοι - και η Ένωση των Ερευνητών της Διδακτικής των Μαθηματικών και όλοι οι ερευνητές της διδακτικής των μαθηματικών- είμαστε διαθέσιμοι να κάνουμε πάντοτε το καλύτερο δυνατό, αλλά χρειάζεται πολύ μεγάλη αποφασιστικότητα, για να αλλάξουμε αυτήν την Παιδεία, που παραμένει ίδια για περισσότερο από 50 χρόνια και έτσι η Ελλάδα να έχει και ένα μέλλον. Το μέλλον ενός τόπου κρίνεται απόλυτα πάνω στην Παιδεία και στην μόρφωση των νέων ατόμων.