ΔΝΤ: «Αναδιάρθρωση χρέους; Κάντε το όπως η Ελλάδα»

Το ΔΝΤ σε έκθεση που δημοσίευσε επανέφερε στο προσκήνιο τις προτάσεις που είχε διατυπώσει ήδη από τον Οκτώβριο του 2014 για την ενίσχυση των λεγόμενων ρητρών συλλογικής δράσης (Collective Action Clauses) που περιλαμβάνονται στα περισσότερα κρατικά ομόλογα και ειδικά την τροποποίηση της ρήτρας «pari passu», δηλαδή της ρήτρας που προβλέπει την ίση μεταχείριση μεταξύ των πιστωτών.

Σε συνέχεια έκθεσης που είχε συντάξει για το θέμα το Σεπτέμβριο του 2015 το ΔΝΤ στη νέα του έκθεση κάνει μια επισκόπηση των πλέον πρόσφατων εξελίξεων στο ζήτημα αυτό και εστιάζει στο ποιες χώρες εισήγαγαν «ενισχυμένες» ρήτρες συλλογικής δράσης στα ομολογά τους και ποιες τροποποίησαν τη ρήτρα «pari passu» τη τελευταία διετία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ταμείου από την 1η Οκτωβρίου 2014 έως τις 31 Οκτωβρίου 2016 υπήρξαν περίπου 228 διεθνείς εκδόσεις κρατικών ομολόγων, ονομαστικού ύψους περίπου 262 δισ. δολαρίων. Εξ αυτών περίπου 154 εκδόσεις, που αντιπροσωπεύουν το 74% του πόσου των συνολικών εκδόσεων, έχουν συμπεριλάβει «ενισχυμένες» ρήτρες συλλογικής δράσης και τροποποιημένη ρήτρα «pari passu».

Οι 49 εκδότες που έχουν συμπεριλάβει τις «ενισχυμένες» ρήτρες συλλογικής δράσης στα περισσότερα από τα ομόλογα που έχουν εκδώσει είναι οι Αργεντινή, Βερμούδες, Βραζιλία, Χιλή, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Δομινικανή Δημοκρατία, Εκουαδόρ, Γρενάδα, Γουατεμάλα, Ινδονησία, το Ισραήλ, Τζαμάικα, Μεξικό, Παναμάς, Παραγουάη, Περού, Κατάρ, Νότια Αφρική, Σουρινάμ, Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Τουρκία, Ουρουγουάη, Βιετνάμ, Αλβανία, Αγκόλα, Αρμενία, Μπαχρέιν, Βουλγαρία, Καμερούν, Κίνα, Κροατία, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Φίτζι, Γκαμπόν, Γκάνα, την Ιορδανία, Καζακστάν, Μαυροβούνιο, Μοζαμβίκη, Ναμίμπια, Ομάν, Πακιστάν, Ρουμανία, Τυνησία, Ουκρανία, Σαουδική Αραβία και η Ζάμπια.

Το Ταμείο, όχι τυχαία, επιμένει στην καθιέρωση μιας αυστηρής εκδοχής της ρήτρας συλλογικής δράσης για να περιοριστεί στο μέλλον ο κίνδυνος να ασκηθούν μηνύσεις σε κράτη από επενδυτές που αποφάσισαν να μείνουν εκτός από την διαδικασία αναδιάρθρωσης χρέους, θεωρώντας πως θα ωφεληθούν μελλοντικά από τις δικαστικές τους διεκδικήσεις (βλ. περίπτωση Αργεντινής).

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ρήτρα συλλογικής δράσης πρέπει να απαιτεί την προσφορά του ίδιου «εργαλείου» ή ενός μοναδικού καταλόγου εργαλείων στους επηρεαζόμενους ομολογιούχους και επίσης να θέτει ως όριο την θετική ψήφο από ομολογιούχους που έχουν το 75% του κεφαλαίου όλων των υπό αναδιάρθρωση σειρών.

Το ελληνικό PSI

Παράλληλα, το Ταμείο προτείνει να καθιερωθεί μια διαδικασία ψηφοφορίας για όλες τις σειρές ομολόγων, όπως συνέβη στην ελληνική περίπτωση το 2012. Όπως υποστηρίζουν οι εμπειρογνώμονες του Ταμείου αυτό θα είναι ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων με τις συλλογικές ρήτρες και θα αποτρέψει τον κίνδυνο κάποιος επενδυτές να αποκτήσουν θέση ελέγχου σε μια συγκεκριμένη έκδοση και να εμποδίσει την αναδιάρθρωση.

Στη βάση αυτή η έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται στην απόφαση που έλαβε το καλοκαίρι του 2016 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με την οποία έκρινε ότι η ψήφιση από την Ελλάδα νόμου που επέτρεψε σε όλους τους κατόχους των ομόλογων της που διέπονται από το εθνικό δίκαιο να ψηφίσουν ομαδικά για να εγκρίνουν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους δεν συνιστούσε παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας ομολογιούχων ή διάκριση εις βάρος των ομολογιούχων.

Στην υπόθεση «Μαμάτας και άλλοι κατά της Ελλάδας» το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ομόφωνα ότι οι προσφεύγοντες δεν είχαν υποστεί καμία ειδική ή υπερβολική επιβάρυνση, δεδομένης της μείωσης της εμπορικής αξίας των ομολόγων, η οποία είχε ήδη επηρεαστεί από τη μειωμένη φερεγγυότητα του κράτους και ότι η αναδιάρθρωση αποτελούσε ένα κατάλληλο και αναγκαίο μέσο για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση του κράτους από τη χρεοκοπία, συνεκτιμώντας ότι η επένδυση σε ομόλογα ενέχει κινδύνους.

«Η απόφαση έχει θεωρηθεί ως δικαίωση της στρατηγικής που επιλέχθηκε στην ελληνική αναδιάρθρωση», αναφέρει χαρακτηριστικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.