Φορολογικές Δηλώσεις 2016: Προσοχή στη «φάκα» των τεκμηρίων

Κατά την εκκαθάριση των φετινών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος η εφορία θα προσδιορίσει το συνολικό ύψος του τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος κάθε φορολογούμενου με βάση το σύστημα των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Ο προσδιορισμός της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης θα γίνει στη βάση δύο παραμέτρων. Αφενός από τις πραγματικές δαπάνες οι οποίες κατεβλήθησαν στη διάρκεια του περασμένου έτους για την απόκτηση μιας σειράς περιουσιακών στοιχείων και αφετέρου από τα κλασικά τεκμήρια (ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες, αεροσκάφη, ελικόπτερα, ανεμόπτερα, δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και δαπάνες για οικιακές βοηθούς).

Έτσι, κατά τη διαδικασία υπολογισμού του φόρου επί των εισοδημάτων του 2015 που περιλαμβάνονται στη δήλωση φόρου εισοδήματος 2016 θα συναθροίζονται όλα τα ποσά των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και των δαπανών για δωρεές και δάνεια με τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης (κατοικίες, αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη αναψυχής κ.λπ.) και τα συνολικά ποσά τεκμηρίων που θα προκύπτουν θα προσδιορίζουν τα ελάχιστα όρια φορολογητέων εισοδημάτων πάνω από τα οποία θα πρέπει να έχουν δηλώσει οι φορολογούμενοι.

Η τεκμαρτή δαπάνη

Σημειώνεται πως η ελάχιστη τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης ανέρχεται σε 3.000 ευρώ για κάθε άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο φορολογούμενο και σε 5.000 ευρώ για τους έγγαμους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση. Υπολογίζεται δε μόνο εφόσον ο φορολογούμενος δηλώνει έστω και 1 ευρώ πραγματικό εισόδημα ή εφόσον βαρύνεται με οποιοδήποτε άλλο τεκμήριο διαβίωσης λόγω χρήσης κατοικίας, αυτοκινήτου, σκάφους κ.λπ..

Για τον προσδιορισμό του συνόλου των τεκμηρίων διαβίωσης λαμβάνονται υπόψη:

• Οι ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες και δευτερεύουσες κατοικίες. Το τεκμήριο διαβίωσης για κύρια κατοικία υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της, ως ακολούθως: - μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ. - από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ. - από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ. - από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ. - από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ. Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας, ισχύει αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου. Όλα τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω. Για τις μονοκατοικίες, τα παραπάνω ποσά λαμβάνονται υπόψη αυξημένα κατά 20%. Επίσης για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» λαμβάνονται υπόψη μειωμένα κατά 50%.
• Στα επιβατικά αυτοκίνητα Ι.Χ το τεκμήριο διαβίωσης ορίζεται για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε., σε 4.000 ευρώ, για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά, για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά, για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε., προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.Τα παραπάνω ποσά μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.
• Στα σκάφη αναψυχής τα τεκμήρια διαβίωσης κλιμακώνονται για μηχανοκίνητα σκάφη ανοικτού τύπου χωρίς χώρο ενδιαίτησης (ταχύπλοα και μη) ολικού μήκους μέχρι 5 μέτρα στο ποσό των 4.000 ευρώ, ενώ για όσα έχουν μήκος πάνω από 5 μέτρα, το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ το μέτρο. Για ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα ή μικτά σκάφη με χώρους ενδιαίτησης, ολικού μήκους μέχρι και 7 μέτρα, η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης ορίζεται στο ποσό των 12.000 ευρώ. Για τα ίδια σκάφη με μήκος πάνω από 7 και μέχρι 10 μέτρα προστίθενται 3.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, κ.ο.κ.. Η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης κάθε σκάφους μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητα του κατά ποσοστό 15% αν έχει παρέλθει χρονικό διάστημα πάνω από 5 και μέχρι δέκα 10 έτη από τη χρονιά που νηολογήθηκε για πρώτη φορά και κατά 30% αν έχει περάσει χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.

Ο πίνακας των τεκμηρίων

Ο πίνακας 5 του Ε1 για τον προσδιορισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης «κρίνει» την τελική φορολογική επιβάρυνση. Αν ένας φορολογούμενος δηλώνει εισόδημα Χ αλλά από τον πίνακα 5 προκύπτει άθροισμα τεκμηρίων (σπίτια, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες κ.λπ.) και δαπανών απόκτησης αγαθών πολλαπλάσιο, τότε «πιάνεται στη φάκα» του τεκμαρτού εισοδήματος και του υψηλότερου φόρου.

Οι κλασικοί κωδικοί που αφορούν στην καταχώρηση των αναλυτικών στοιχείων ακινήτων, αυτοκινήτων, σκαφών κ.λπ., δεν παρουσιάζουν κάποια μεταβολή. Στο κωδικό 725-726 δηλώνονται δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών άνω των 300 ευρώ (εκτός από το Δημόσιο), στο κωδικό 743–744 θα πρέπει να αναγράφουν «δαπάνες για την αγορά επιχειρήσεων, εταιρικών μεριδίων και χρεογράφων γενικά» και στο κωδικό 735–736 καταχωρούνται δαπάνες «για την αγορά ή χρονομεριστική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης».

Η τεκμαρτή φορολόγηση

Εάν το συνολικό δηλωθέν εισόδημα του φορολογούμενου είναι μικρότερο από το συνολικό τεκμαρτό εισόδημα, το οποίο θα έχει προσδιοριστεί από το άθροισμα των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, τότε η πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που θα προκύψει θα φορολογηθεί ως εξής:

• Ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, με συντελεστή 26%, εφόσον τουλάχιστον το 50,01% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα, ακίνητη περιουσία ή και κινητές αξίες. Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται και προκαταβολή φόρου έναντι του επόμενου έτους, η οποία υπολογίζεται με συντελεστή 75% επί του κύριου φόρου εισοδήματος.
• Ως εισόδημα από γεωργική δραστηριότητα με συντελεστή 13%, εφόσον τουλάχιστον το 50,01% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος προέρχεται από γεωργική δραστηριότητα. Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται και προκαταβολή φόρου έναντι του επόμενου έτους, η οποία υπολογίζεται με συντελεστή 75% επί του κύριου φόρου εισοδήματος.
• Ως εισόδημα από μισθωτή εργασία, με αφορολόγητο όριο 9.545 ευρώ, εφόσον ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από μισθωτή εργασία ή και συντάξεις ή εφόσον το μεγαλύτερο μέρος των δηλωθέντων εισοδημάτων του προκύπτει από μισθωτή εργασία και συντάξεις ή εφόσον δεν υπάρχει εισόδημα από καμία κατηγορία ή εφόσον ο φορολογούμενος είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ το κρινόμενο φορολογικό έτος.